Rynek pracy osób z niepełnosprawnościami. Co zyskuje pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną?
Od jakiegoś czasu szukasz pracowników i spośród otrzymanych CV zaczęły się pojawiać te z informacją o niepełnosprawności? Co to oznacza w praktyce? Czy zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością wiąże się z jakimiś obowiązkami, kosztami? A może wręcz przeciwnie, z zyskami? Jeżeli chciałbyś się otworzyć na osoby z niepełnosprawnością i zatrudnić kilka osób do swojego teamu, podpowiadamy jak zatrudnić osobę niepełnosprawną, jakie warunki pracy musi zapewnić pracodawca niepełnosprawnemu pracownikowi i co zyska pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną.
Jak wygląda rynek pracy osób niepełnosprawnych w Polsce?
Zacznijmy od pytania, ile jest osób niepełnosprawnych w Polsce? Choć oficjalnie podaje się 3 miliony osób z potwierdzonym stopniem niepełnosprawności, tak szacuje się, że ich liczba może sięgać nawet 7 milionów! Wśród nich 66,9 tysięcy osób z niepełnosprawnością jest zarejestrowanych w urzędach pracy, a jako bezrobotnych ustala się 57,5 tysiąca. Te dane są uzupełnione o wskaźnik zatrudnienia na poziomie 26,8% zaś współczynnik aktywności zawodowej wynosił w 2019 roku 28,8%. Zanotowano tutaj wzrost w porównaniu do lat poprzednich, co pokazuje, że rynek pracy otwiera się na osoby z niepełnosprawnością. Mimo pozytywnych zmian w zakresie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych na przestrzeni lat – ich aktywność zawodowa nadal znacząco odbiega od aktywności zawodowej osób sprawnych.
Rynek pracy ciągle się zmienia, przeistacza i dopasowuje do popytu i podaży pracowników i pracodawców. Nie zawsze te dane sa ze sobą zbieżne, stąd zmieniająca się stopa bezrobocia (wśród niepełnosprawnych jest to ok 7,2%). Wydaje się, że do niedawna rynek pracy osób z niepełnosprawnością nie istniał. Błędne jest założenie, że osoby z niepełnosprawnościami są zatrudniane tylko w Zakładach Pracy Chronionej, na stanowiskach najniższego szczebla. Takie praktyki są od kilkunastu lat nieaktualne i nie dotyczą aktualnego rynku pracy. Co się zmieniło? Zasady zatrudniania osób z niepełnosprawnością. Teraz nie potrzebujesz żadnych dodatkowych uprawnień aby zatrudniać osoby z niepełnosprawnością, a osoby legitymujące się stopniem specjalizują się w wielu dziedzinach, od ochrony, kulinariów, szwalni, przez nauczanie, reklamę, dziennikarstwo czy sprzedaż aż po prawo, medycynę i programowanie. Osoby legitymują się stopniem znacznym (2,4%), umiarkowanym (36,2%), a największą grupę osób niepełnosprawnych bezrobotnych stanowią osoby ze stopniem lekkim.
Gdzie szukać osób niepełnosprawnych do pracy?
Najwięcej osób z niepełnosprawnością szuka pracy za pośrednictwem właściwego Powiatowego Urzędu Pracy. Niemniej coraz popularniejszą formą poszukiwania pracy jest Internet i serwisy z ogłoszeniami, na których coraz częściej jest miejsce do zaznaczenia opcji zatrudnienia osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Warto więc, szukając pracowników zaznaczyć tę opcję, bowiem może przyciągnąć profesjonalnego i odpowiedniego kandydata z dużym zapleczem wiedzy, a coraz częściej również i doświadczenia.
Jak zatrudnić osobę niepełnosprawną? Sam proces rekrutacyjny nie powinien różnić się od tego, przeprowadzanego z pełnosprawnymi kandydatami. Kandydat ma prawo przejść wszystkie etapy, poczynając od złożenia CV, wykonania wstępnych zadań rekrutacyjnych (jeżeli taka jest polityka firmy) oraz rozmowy kwalifikacyjne. Podczas procesu zatrudnienia należy poprosić o orzeczenie o niepełnosprawności, które podpowie jaki jest stopień niepełnosprawności i jakie są wymagania architektoniczne do zatrudnienia danej osoby. Można też o to zapytać rekrutowanego pracownika, argumentując chęć przygotowania miejsca pracy, uwzględniając jego potrzeby. Po zatrudnieniu, orzeczenie to przyda się podczas składania niezbędnych dokumentów podczas ubiegania się o dofinansowanie, ale o tym będzie poniżej.
Jakie korzyści ma pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną?
Tytułowe pytanie niesie za sobą jasną odpowiedź – całe mnóstwo! Przede wszystkim dobrze przygotowanego pracownika, z ogromną wiedzą, doświadczeniem, chętnego do nauki, zaangażowanego w powierzone mu zadania, niezbędną część zespołu! Czy państwo przewidziało inne korzyści? Owszem. Są to różnego rodzaju dofinansowania – poczynając od dofinansowań na wyposażenie stanowiska pracy. Wykonanie podjazdu, zakup dedykowanego biurka dostosowanego do wzrostu pracownika, specjalnego krzesła i innych przedmiotów z których codziennie będzie korzystał. Pracodawca zatrudniając osobę niepełnosprawną może ubiegać się z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) o zwrot aż 75% płacy (w tym wynagrodzenie brutto, składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe, obowiązkowe składki na Fundusz Pracy). W jakiej wysokości?
- 1950 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności;
- 1200 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności;
- 450 zł – w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Kwoty, o których mowa powyżej, mogą być zwiększone, w przypadku orzeczenia choroby psychicznej (02-P), upośledzenie umysłowego (01-U), całościowego zaburzenia rozwojowego (12-C) lub epilepsji (06-E) oraz niewidomych w stopniu znacznym i umiarkowanym (04-O). Wówczas do powyższych kwot dodaje się 1200 zł osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 900 zł przy umiarkowanym stopniu oraz 600 zł w przypadku lekkiego stopnia niepełnosprawności.
Kto może skorzystać z dofinansowania dla pracodawcy?
- Pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej,
- Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
- Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych ogółem w wysokości co najmniej 6%.
Jeżeli chcesz otrzymać dofinansowanie, powinieneś złożyć odpowiedni wniosek do PFRON bądź do oddziału PFRON właściwego dla siedziby Twojej firmy. Dokumenty możesz złożyć elektronicznie lub w formie papierowej, jeżeli złożenie ich w formie elektronicznej nie jest możliwe. Wynagrodzenie pracownika niepełnosprawnego powinno zostać wypłacone przed dniem złożenia wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania.
Osoba z niepełnosprawnością (stopień umiarkowany i znaczny) ma też szereg praw wynikających z prawa pracy, których należy bezwzględnie przestrzegać. Trzeba tu wymienić przede wszystkim skrócony czas pracy do 7 godzin, nieprzekraczający 35 godzin w tygodniu, zakaz wykonywania nadgodzin, chyba że osobiście się zrzeknie tego prawa. Nie można zatrudniać pracownika do pracy na nocnej zmianie. Pracownikowi z orzeczeniem o niepełnosprawności przysługuje dodatkowa, 15-minutowa przerwa w pracy oraz dodatkowe 10 dni płatnego urlopu w ramach PFRON.
