Mimo że najczęściej słyszy się o urazach rdzenia kręgowego w kontekście wypadków samochodowych, skoków na główkę do wody, a w Stanach Zjednoczonych strzelanin, to jednak warto przypomnieć, jak wiele chorób dotyka tego niepozornego, a jak ważnego elementu anatomii. Choroby rdzenia kręgowego i nerwów obwodowych to m.in. nowotwory, zapalenia, stwardnienie zanikowe boczne, udary, jamistości i rdzeniowy zanik mięśni. Wszystkie te choroby mogą dotknąć każdego z nas, bez względu na płeć, wiek czy pochodzenie. W tym wpisie postaramy się przybliżyć wymienione choroby i uwrażliwić na inne dysfunkcje rdzenia kręgowego.
Nowotwór rdzenia kręgowego – typologia
Choć lista chorób rdzenia jest dosyć długa, chcielibyśmy skoncentrować się na kilku głównych jednostkach chorobowych. Nowotwory rdzenia kręgowego stanowią ok. 2-4% wszystkich nowotworów ośrodkowego układu nerwowego. Guzy rdzenia kręgowego mogą być pierwotne, powstające z komórek samego rdzenia, korzeni nerwowych, opon lub naczyń krwionośnych (często w przypadkach nowotworów u dzieci) i wtórne, będące wynikiem przerzutów nowotworu z innego organu (białaczka, czerniak, rak płuc, chłoniak). Ze względu na umiejscowienie guza, wyróżnia się:
- guzy zewnątrzoponowe – zmiany, które na skutek powiększania się uciskają na worek oponowy, a następnie na rdzeń kręgowy;
- guzy wewnątrzoponowe wewnątrzrdzeniowe – zmiany, które powodują poszerzenie rdzenia kręgowego ze zwężeniem przestrzeni podoponowej;
- guzy wewnątrzoponowe zewnątrzrdzeniowe – zmiany, które rozwijają się w przestrzeni podoponowej. Rosną powoli i mogą osiągać duże rozmiary, zanim zostaną wykryte.
Guzy złośliwe nerwów obwodowych stanowią ok. 5–10% grupy nowotworów zwanych mięsakami. Zazwyczaj nowotwory te powstają na nowo i występują u pacjentów z nerwiakowłókniakowatością typu I. Aż 50% z nich jest umiejscowiona w obrębie tułowia, ok. 30% lokalizacja dotyczy kończyn, a w ok. 20% obszaru głowy i szyi. Najbardziej niepokojące jest to, że w początkowym stadium choroba nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Występujące osłabienie, parestezje, obrzęk i zaczerwienienie skóry oraz ból często są mylone z mniej inwazyjną chorobą. Dopiero z czasem i powiększeniem się guza, dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego, co prowadzi do niedowładu, ataksji i zaburzenia czynności zwieraczy, co jest już bardziej jednoznaczne. Ponieważ mięsaki zdarzają się relatywnie rzadko, to nie ma ustalonych jasnych procedur postępowania. Dlatego podstawową formą leczenia jest operacja wycięcia zmian nowotworowych, uzupełniona o radioterapię.
Ostre poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego – przyczyny, objawy i sposoby leczenia
Zapalenie rdzenia kręgowego to rzadka choroba neurologiczna, której przyczyną może być infekcja wirusowa, alergie, zniszczenie osłonek mielinowych, do którego dochodzi np. przy stwardnieniu rozsianym, niedokrwienie rdzenia kręgowego. Najkrócej rzecz ujmując, jest to sytuacja, w której dochodzi do zapalenia w rdzeniu kręgowym, czego konsekwencją jest uszkodzenie rdzenia. Alarmującymi objawami powinny być gorączka i ból pleców, promieniujący do klatki piersiowej, ból kończyn, wiotkość kończyn, zaburzenia czucia (mrowienie, cierpnięcie, drętwienie), zatrzymanie lub nietrzymanie moczu i stolca. Leczenie zapalenia rdzenia kręgowego wymaga hospitalizacji i wdrożenia środków przeciwzapalnych, leków immonomodulujących i przeciwbólowych oraz intensywna rehabilitacja ruchowa, której zadaniem jest przywrócenie sprawności i zapobieganie przykurczom mięśni.
Stwardnienie zanikowe boczne (SLA)
Jedną z chorób neurologicznych jest SLA, czyli stwardnienie zanikowe boczne polega na niszczeniu komórek rogów przednich rdzenia kręgowego. Upośledza neuron ruchowy uszkadza włókna nerwowe, które odpowiedzialne są pracę mięśni oraz neuronów, które znajdują się w mózgu i pomagają nam się poruszać. W przebiegu choroby niszczeniu ulegają też jądra nerwów czaszkowych rdzenia przedłużonego i neurony kory ruchowej. Rozpoznaje się trzy rodzaje stwardnienia zanikowego bocznego: stwardnienie obwodowe, stwardnienie opuszkowe i stwardnienie piramidowe. Przyczyny stwardnienia zanikowego bocznego nie są znane, jednak wymienia się podłoże genetyczne, choroby autoimmunologiczne, działanie wolnych rodników tlenowych, toksyny lub infekcje wirusowe. Do objawów należy osłabienie siły mięśni prowadzące do ich zaniku oraz pojawiające się drżenia mięśni lub spastyczność. Można zauważyć problemy z oddychaniem, przełykaniem, wypowiadaniem słów, jedzeniem. Bardzo często chorobie towarzyszy bezsenność, depresja i zaburzenia emocjonalne. Jak leczyć SLA? Niestety, nie ma jednej skutecznej metody, zatem wszelkie działania koncentrują się na łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia poprzez rehabilitację, leczenie farmakologiczne, ćwiczenia logopedyczne.
Jak rozpoznać niedokrwienny udar rdzenia kręgowego?
W grupie podwyższonego ryzyka są osoby zmagające się z nadciśnieniem tętniczym, miażdżycą, zapaleniem naczyń i chorobami tkanki łącznej. Dlaczego? Śpieszymy z wyjaśnieniem! Udar niedokrwienny rdzenia kręgowego to bardzo rzadkie schorzenie, do którego prowadzi nagłe przerwanie dopływu krwi. Dlatego osoby o wymienionych zaburzeniach zdecydowanie częściej ulegają udarowi. Jakie są objawy udaru rdzenia kręgowego? W zależności od lokalizacji udaru w poszczególnych segmentach rdzenia notuje się zróżnicowane objawy. Gdy masz problemy z oddychaniem, doszło do udaru w górnych odcinkach szyi. Natomiast jeżeli do udaru doszło w dolnej partii szyi, możesz czuć dolegliwości bólowe w klatce piersiowej. Spadki ciśnienia, uderzenia gorąca naprzemienne z uczuciem zimna sugerują uszkodzenie w odcinku piersiowym.
Jamistość rdzenia kręgowego – opis choroby i sposoby leczenia
O jamistości rdzenia kręgowego mówimy wówczas, gdy w rdzeniu kręgowym tworzy się wiele jam syringomielicznych – pęcherzyków wypełnionych płynem. To właśnie nagromadzony płyn oraz powiększające się w ten sposób jamy uciskają na rdzeń kręgowy, uszkadzając struktury położone przy kanale środkowym. Ta rzadka choroba neurologiczna, której pierwszymi symptomami jest drżenie mięśniowe w obrębie jednej lub obydwu dłoni, a następnie obejmują całe ręce, ramiona oraz tułów. Stopniowo zanika czucie dotyku, odczucie bólu czy zmian temperatury. W celu zdiagnozowania choroby wykonuje się rezonans magnetyczny, a jedyną skuteczną metodą leczenia tego schorzenia jest operacja neurochirurgiczna.
Na pewno zdajesz już sobie sprawę z tego, jak poważne są to zmiany w obrębie rdzenia kręgowego, nerwów i mózgu. Dlatego przypominamy, że w przypadku dolegliwości bólowych, zawrotów głowy i zaburzeń równowagi, mrowienia/drętwienia/cierpnięcia/pieczenia/swędzenia, zaburzenia snu i pamięci, zaburzenia widzenia, zaburzenia czynności ruchowych oraz zdolności językowych i mowy, konieczna jest konsultacja z neurologiem, który pokieruje na badania diagnostyczne (badania krwi, rezonans magnetyczny i tomograf komputerowy, które potwierdzą lub wykluczą wstępną diagnozę.
