Aktywność fizyczna i jej wpływ na zdrowie psychiczne osób po urazie rdzenia kręgowego
Skok na główkę do wody, wypadek komunikacyjny, upadek z wysokości, uraz sportowy, przemoc lub choroby są przyczyną urazu rdzenia kręgowego. W zależności od powagi uszkodzenia oraz wysokości przerwania rdzenia mówimy o paraplegii (paraliż dolnej części ciała – głównie nóg i lędźwi) i tetraplegii (paraliż czterokończynowy). Tak poważne niepełnosprawności często są przyczyną złego samopoczucia, stanów depresyjnych i ciężkiej depresji. Nasze doświadczenie fundacyjne pokazuje jednak, że nawet mając ograniczone możliwości ruchowe, można czerpać z życia pełnymi garściami. Każdy musi znaleźć swój własny sposób na odzyskanie radości, ale możemy podpowiedzieć, że sport sprawdza się w tym wyśmienicie. Jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne? Co należy ćwiczyć, aby być szczęśliwszym?
Charakterystyka urazów rdzenia kręgowego
Urazy rdzenia kręgowego mogą mieć różne skutki w zależności od poziomu uszkodzenia. Ogólnie rzecz biorąc, im wyższy poziom urazu, tym większy wpływ na funkcje motoryczne, sensoryczne i autonomiczne.
Gdy dojdzie do urazu rdzenia w odcinku szyjnym (C1-C8) mamy do czynienia z tetraplegią czyli częściową lub całkowitą utratą kontroli nad kończynami i tułowiem, czynnościami życiowymi takimi jak oddychanie i kontrola pęcherza). Przy urazach piersiowego odcinka rdzenia kręgowego (T1-T12) mamy do czynienia z paraplegią i zachowaniem funkcji rąk, możliwe jest utrzymywanie pozycji ciała. Niestety, nadal brak kontroli nad pęcherzem. Uraz na poziomie lędźwi (L1-L5) wiąże się z utratą funkcji motorycznych i sensorycznych w dolnych kończynach, ale zachowana jest kontrola nad górną częścią ciała. Tutaj swobodnie można poruszać się przy pomocy wózka lub urządzeń wspomagających. Krzyżowy odcinek rdzenia (S1-S5) odpowiada za czucie w nogach, biodrach i pęcherza, zatem uraz na tym poziomie wpływa na utrate tych funkcji.
Diagnostyka i leczenie urazów rdzenia kręgowego obejmują obrazowanie medyczne, interwencje chirurgiczne, rehabilitację, wsparcie farmakologiczne oraz technologiczne, w zależności od specyfiki urazu i potrzeb pacjenta.
Wpływ URK na zdrowie psychiczne
Ze względu na długi pobyt w szpitalu, kosztowne leczenie, nieprzygotowanie społeczeństwa do kontaktu po takich wypadkach, pacjent szpitala pozostaje w izolacji społecznej, pozostawiony ze swoimi myślami oraz ograniczeniami. Konieczne jest dostrzeżenie i akceptowanie zmiany w samodzielności oraz nauczenie się nowego stylu życia. Ponieważ jest to długotrwały proces, możesz doświadczyć lęku, PTSD czyli Zespół Stresu Pourazowego oraz depresji, która z biegiem czasu może się pogłębiać. Nie pozwól by czarne myśli przysłoniły Ci możliwości rozwoju w nowych obszarach życia! Zachęcamy do skorzystania z pomocy psychoterapeuty i psychiatry, próbowania nowych aktywności podczas rehabilitacji i poza nią.
Dlaczego aktywność fizyczna pomaga zredukować negatywne samopoczucie psychiczne?
„Sport to zdrowie” – krzyczą kampanie reklamowe, powtarzają lekarze i fizjoterapeuci, ale czy na pewno? Co daje nam sport?
Jeżeli chodzi o aspekt czysto biologiczny i fizjologiczny to przede wszystkim zauważalna jest poprawa krążenia i układu sercowo-naczyniowego, wzmocnienie mięśni i poprawa mobilności, redukcja ryzyka wtórnych komplikacji zdrowotnych (np. odleżyn, infekcji dróg moczowych). Podczas aktywności wydzielają się endorfiny i inne neuroprzekaźniki, zastępuje redukcja poziomu kortyzolu i stresu.
Do psychologicznych korzyści aktywności fizycznej należy poprawa nastroju i samopoczucia, redukcja objawów depresji i lęku, zwiększenie poczucia kontroli i samodzielności, zwiększenie zaangażowania społecznego i interakcji społecznych, a także zwiększenie poczucia własnej wartości i pewności siebie oraz zwiększenie motywacji i wytrwałości w dążeniu do celu.
Rodzaje aktywności fizycznej odpowiednie dla osób po URK
Masz paraliż dolnej części ciała i możesz ruszać tylko dłońmi? A może nawet jedną z nich masz niefunkcjonalną? Nawet w takich przypadkach jest całe spektrum aktywności fizycznych, które można uprawiać! Do najpopularniejszych ćwiczeń, zalecanych po urazie rdzenia, należy stretching, ćwiczenia aerobowe lub siłowe. Chcesz czegoś więcej? Założyciel Fundacji Moc Pomocy, Rafał Mikołajczyk, spełnia się w jeździe na rowerze ręcznym, a setki parakolarzy poznaje na licznych zawodach, w których bierze udział. Możesz tez realizować się w pływaniu lub koszykówce i na wózku i siatkówce na siedząco. Jeżeli nie odpowiadają Ci ogólne ćwiczenia, to pod okiem fizjoterapeuty możesz realizować indywidualny plan aktywności fizycznej, w której znajdziesz z pewnością to, co polubisz bo oferta jest szeroka.
Podsumowanie
Wielu naszych podopiecznych swoje pierwsze kroki w sporcie po wypadku i chorobie stawiało niepewnie, ostrożnie i z dystansem. Dzisiaj, po miesiącach od swojego sportowego debiutu powtarzają, że są szczęśliwi mogąc uprawiać rugby na wózku, parakolarstwo czy koszykówkę. Jesteśmy pewni, że jeżeli otworzysz się na nowe możliwości, możesz na nowo odkryć sport, a wraz z nim powrócą kolory do Twojego życia. Daj sobie szansę na większą sprawność i dobry humor!
