Koncepcja niezależnego życia jest jednym z najważniejszych filarów polityki wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Idea ta powstała w latach 60. XX wieku w Stanach Zjednoczonych i niemal od razu została przeniesiona na grunt europejski. W wielu systemach prawnych funkcjonuje profesja asystenta osoby z niepełnosprawnościami. Zadaniem takiego pracownika jest umożliwienie swojemu podopiecznemu możliwie najbardziej samodzielnego życia – podejmowania aktywności społecznych lub zawodowych.
Zobacz, jak może pomóc Ci asystent osoby z niepełnosprawnością, kto może skorzystać z jego wsparcia i w jaki sposób możesz ubiegać się o jego pomoc.
Asystent osoby z niepełnosprawnością czy asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością?
W literaturze możesz spotkać się z oboma tymi określeniami. Jeśli chodzi o dokumenty prawne, to funkcjonuje w nich tylko nazwa asystenta osoby niepełnosprawnej. Zawód ten został wprowadzony na mocy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 marca 2001 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
W praktyce istnieje jednak rozróżnienie pomiędzy asystentem osoby z niepełnosprawnością a asystentem osobistym osoby z niepełnosprawnością. To pierwsze określenie dotyczy pracowników opiekujących się z osobami z niepełnosprawnościami intelektualnymi, drugie – asystentów osób sprawnych intelektualnie, ale niesprawnych ruchowo.
Zakres ich działań obejmuje takie same czynności, ale inny jest poziom decyzyjności asystentów. W przypadku osób z niepełnosprawnością intelektualną asystent aktywnie włącza się w system opieki nad nimi i wspomaga je w podejmowaniu decyzji. Asystent osobisty osób z niepełnosprawnością jest wykonawcą woli swojego podopiecznego. Wspiera jego aktywizację poprzez wykonywanie czynności, których ten z racji dysfunkcji fizycznych nie może wykonać samodzielnie.
Rola asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnościami
Lista obowiązków asystenta osobistego osoby niepełnosprawnej nie jest szczegółowa – jest to bardziej wymienienie dziedzin, w której asystent może Ci pomóc. Wśród nich znajdują się:
- pomoc w załatwianiu spraw urzędowych;
- pomoc w poruszaniu się w przestrzeni publicznej;
- aktywizacja społeczna – udział w wydarzeniach kulturalnych, wyjścia do muzeów, kin, teatrów, na koncerty lub spotkania towarzyskie;
- wspólne spędzanie wolnego czasu w celu rozwoju zainteresowań;
- nawiązywanie współpracy z różnego rodzaju organizacjami;
- pomoc w codziennych czynnościach, np. w zakupach.
Pomoc asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością nie jest ograniczona tylko do wyżej wymienionych czynności. Zakres potrzebnego wsparcia możesz określić samodzielnie w karcie zgłoszeniowej, a potem dokładnie omówić warunki współpracy przy podpisywaniu umowy. Zaznacz odpowiednią opcję, jeśli potrzebna jest Ci pomoc w zniesieniu wózka czy kierowaniu pojazdem.
Komu przysługuje wsparcie asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością i jak się o nie starać?
Program pomocowy skierowany jest do dwóch grup osób:
- Dzieci i młodzieży do 16 r.ż. z orzeczeniem o niepełnosprawności. W dokumencie powinny znaleźć się dodatkowo wskazania do stałej opieki wynikającej z ograniczonej możliwości do samodzielnej egzystencji.
- Osób dorosłych dysponujących orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz orzeczeniami równoważnymi.
Wsparcie asystenta osobistego osób z niepełnosprawnością nie przysługuje z urzędu i nie można się o nie starać w każdym momencie. Założenia programu, wysokość finansowania oraz tryb naboru na dany rok kalendarzowy są ogłaszane przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej latem lub wczesną jesienią roku poprzedzającego.
Nabór prowadzą jednostki takie jak: urzędy gminy, starostwa powiatowe, centra pomocy rodzinie oraz organizacje pozarządowe. Ich pośrednictwo jest dobrowolne, w związku z czym nie każdy uprawniony urząd podejmuje się takiego zadania. Jeśli chcesz otrzymać pomoc asystenta osobistego, wcześniej sprawdź, jaka instytucja prowadzi nabór w Twojej okolicy. Listę ośrodków znajdziesz na stronie www.niepelnosprawni.gov.pl.
Aby wziąć udział w programie, należy złożyć następujące dokumenty:
- wypełniony wniosek, zwykle dostępny na stronie internetowej organizacji zajmującej się naborem;
- dokument poświadczający stopień niepełnosprawności;
- oświadczenie dochodowe.
Usługi asystenta osoby z niepełnosprawnościami są bezpłatne.
Kto może zostać Twoim asystentem osobistym i ile godzin pomocy otrzymasz?
Asystentem osobistym może zostać osoba, która ma kwalifikacje w jednej z poniższych dziedzin: asystent osoby z niepełnosprawnością, opiekun medyczny lub opiekun osoby starszej. Musi mieć również przynajmniej 6-miesięczne doświadczenie w pracy z osobami z niepełnosprawnością (również w ramach wolontariatu).
Możesz samodzielnie wskazać, kto ma pełnić funkcję Twojego asystenta. Pamiętaj jednak, że nie może to być jednak nikt z rodziny lub osoba, która z Tobą mieszka.
W jednej edycji programu przysługuje Ci aż 60 godzin miesięcznie usług asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnościami. Jeśli Twój opiekun pobiera na Ciebie zasiłek pielęgnacyjny, liczba ta wynosi tylko 30. Po przekroczeniu tego limitu możesz wnioskować o przyznanie kolejnych godzin. W takim przypadku za dalsze świadczenie usług zapłaci organizator programu.
Z roku na rok finansowanie czynności asystenta osobistego osoby z niepełnosprawnością rośnie. W 2021 r. pula funduszy wynosiła 80 mln zł, a w 2022 r. – aż 150 mln zł. Warto więc zastanowić się nad uczestnictwem w programie. To nie tylko wsparcie praktyczne, ale również skuteczna metoda integracji społecznej.
