Gdy mówimy o wypadkach i urazach kręgosłupa, mamy najczęściej wizję całkowitego przerwania rdzenia i owszem, jest to jeden z wielu urazów w obrębie rdzenia. Równie często dochodzi do zmiażdżenia rdzenia, do którego dochodzi w wyniku uszkodzenia kręgosłupa i ucisku przez kręgi, upadku z wysokości i narastającego guza, który uciska rdzeń. W konsekwencji prowadzi to do paraliżu ciała poniżej wysokości uszkodzenia rdzenia. Chcesz się dowiedzieć więcej o istocie tego urazu, jego przyczynach, przebiegu i konsekwencjach, zapraszamy do przeczytania artykułu, poświęconego zmiażdżeniu rdzenia kręgowego.
Urazy rdzenia kręgowego
Zanim przejdziemy do omówienia charakterystyki zmiażdżenia rdzenia kręgowego, chcielibyśmy przypomnieć, z jak wieloma urazami w obrębie tej struktury mamy do czynienia w medycynie. Warto wymienić zespół poprzecznego uszkodzenia, które daje takie same objawy jak zmiażdżenie. Jest to konsekwencja nagłego zdarzenia – urazu, krwotoku, pęknięcia guza czy stanu zapalnego, ale też znacznie wolniejszego stopniowego rozmiękania rdzenia. W zależności od poziomu (wysokości) uszkodzenia, obserwuje się zróżnicowany stopień utraty możliwości ruchowych poniżej uszkodzenia – czasami jest to niedowład dwóch, a czasami czterech kończyn. Poza tym mięśnie robią się zwiotczałe, a w konsekwencji prowadzi to do spastyczności. Inne urazy i uszkodzenia rdzenia? Nadmienić należy zespół połowicznego uszkodzenia, zespół ogona końskiego, wstrząśnienie rdzenia kręgowego, stłuczenie rdzenia kręgowego oraz przerwanie rdzenia kręgowego.
Zmiażdżenie rdzenia kręgowego – co to znaczy i kiedy do niego dochodzi?
Jak przebiega proces zmiażdżenia rdzenia? Może dojść do niego w wyniku nagłego urazu, np. upadku z wysokości, wypadku komunikacyjnego, napadu i pobicia, ale też zaawansowanych dyskopatii, martwicy tkanek rdzenia w wyniku niedotlenienia, złamania kręgu lub kilku kręgów, zmiany nowotworowe i choroby zapalne rdzenia. Najpoważniejszy stan zachodzi wtedy, gdy po przemieszczeniu kręgów lub ich zmiażdżeniu dochodzi do wypukłości w stronę rdzenia kręgowego. W ten sposób dochodzi do przewężenia kanału kręgowego, prowadząc do zmiażdżenia rdzenia lub nawet jego całkowitego przerwania. Struktura rdzenia jest wówczas zniszczona, a w tym miejscu zaczyna się rozpadać tkanka nerwowa, martwiczo zmieniona. Może dojść do rozciągnięcia się uszkodzeń na przestrzeni kilku kręgów w górę i w dół. Zespół Woźniewicza wytypował trzy grupy zmian w obrębie rdzenia: całkowite zniszczenie jego struktury w miejscu urazu, zniszczenie struktury i wytworzenie martwicy w okolicy uszkodzonego miejsca oraz częściowe zaburzenie budowy z martwicą w obrębie zaopatrywanym przez tętnicę rdzeniową przednią lub tylne (lub z pogranicza obu obszarów ukrwienia). Jeżeli jednak nie dojdzie do uszkodzenia szlaków długich rdzeniowych, możemy mówić o zachowaniu czucia głębokiego, co daje nadzieje na odwracalność uszkodzeń. Część paraliżu schodzi razem z ustępującym obrzękiem, ale po usunięciu ucisku na rdzeń można pracować nad przywróceniem poszkodowanego do pełni sprawności, a na pewno zapewnić samodzielność.
Zaawansowanym stadium ucisku rdzenia jest jego zmiażdżenie, które prowadzi do nieodwracalnych objawów poprzecznego uszkodzenia rdzenia kręgowego. Mamy tu na myśli całkowite porażenie i zniesienie każdego rodzaju czucia obejmujące dwie lub cztery kończyny (w zależności od wysokości zmiażdżenia rdzenia kręgowego). Uszkodzenie rdzenia kręgowego objawia się poprzez utratę możliwości ruchowych, odczuwania zmian temperatury i bólu, ale też bezwładu kończyn. Osoby z urazem rdzenia skarżą się na problemy z zatrzymującym się moczem i stolcem, co jest typowym objawem zespołu Bastiana.
Zmiażdżenie rdzenia kręgowego – leczenie
Tak jak w przypadku innych typów urazu, niezależnie od tego, czy jest to uraz trwały, pociągający za sobą niepełnosprawność do końca życia czy odwracalny w mniejszym lub większym stopniu, to właśnie rehabilitacja jest działaniem, które należy podjąć jak najszybciej. To praca pacjenta w pierwszych miesiącach po urazie determinuje stopień jego aktywności i samodzielności w kolejnych latach. W działaniach tych nie skupiamy się tylko na rehabilitacji kręgosłupa, ale działa się globalnie, czyli prowadzi do wszechstronnej aktywizacji i przywracania czucia oraz zdolności ruchowych kończyn. Prowadzi się ćwiczenia oddechowe i sensomotoryczne, ale też ogólne ćwiczenia sprawnościowe, które zapobiegają spastyczności i zwyrodnieniom. Rehabilitacja po urazie rdzenia powinna obejmować pionizację i naukę chodu, ale też działania takie jak PNF i NDT Bobath, na których opierają się działania neurofizjologiczne.
W przypadku uszkodzenia rdzenia kręgowego leczenie nie jest skazane na porażkę. W zależności od wysokości urazu oraz jego zaawansowania możemy mówić o przywróceniu częściowej lub całkowitej aktywności i możliwości poruszania się. Dlatego tak ważne jest, aby zarówno w przypadku zmiażdżonego rdzenia kręgowego, jak i innych urazów wcielić w życie rehabilitację ruchową oraz wsparcie psychologiczne, które zapobiegnie rodzącym się w głowie pacjenta trudności. Świetnie sprawdza się tutaj rola asystenta wsparcia lub trenera mentalnego, a nawet menadżera rehabilitacji, który przygotuje plan działania i pokieruje do instytucji, które wspomogą Cię w procesie adaptacyjnym.
