W wyniku upadku, wypadku, uderzenia się, stłuczenia, pobicia i poślizgnięcia się może dojść do uszkodzenia głowy, zarówno jeżeli mowa jest o tkance skórnej, jak i czaszce, a nawet oponach mózgowych i mózgu. To dlatego każda z tych sytuacji jest bardzo niebezpieczna, a nawet niewielkie krwawienie należy obserwować. Dzieje się tak dlatego, że szereg objawów może wystąpić dopiero po jakimś czasie od zdarzenia, a mogą sygnalizować poważne uszkodzenia w obrębie mózgu. W wielu publikacjach skupia się uwagę na utracie przytomności, jako tym objawie decydującym, ale czy słusznie? Co jeżeli dojdzie do urazu głowy ale bez utraty przytomności długo i krótkotrwałej?
Urazy głowy i ich objawy
Tym, co warto podkreślić, jest fakt, że opisując trzy pierwsze przyczyny urazów głowy mamy do czynienia z upadkiem, uderzeniem w głowę (przypadkowym lub z premedytacją, np. podczas bójki) oraz wypadkami samochodowymi. Niezależnie od przyczyny powstania urazu głowy mamy do czynienia z mniej lub bardziej widocznymi objawami. W większości przypadków jest oczywiście ból głowy i zawroty głowy, krwawienie, nierówna średnica lub kształt źrenic, zamazane pole widzenia i inne zaburzenia widzenia, zaburzenia pamięci związane z okresem przed oraz po urazie. Mogą się pojawić nudności, a nawet wymioty, w przypadku uszkodzenia opon mózgowych i mózgu może dojść do wycieku przejrzystego płynu mózgowo-rdzeniowego z nosa lub uszu. W przypadku wstrząśnienia mózgu często dochodzi do omdleń lub całkowitej utraty przytomności. Te objawy mogą się pojawić jednocześnie, bezpośrednio po wypadku lub stłuczeniu, ale ze splątaniem, niewyraźną mową, drgawkami, nierówną sprawnością czy omdleniami mamy też styczność w późniejszym okresie od uderzenia. Choć mówi się, że to utrata przytomności jest alarmująca i konieczne jest wezwanie karetki pogotowia, tak doświadczenie medyków mówi, że bywają uszkodzenia i obrzęki mózgu, których następstwem wcale nie jest utrata przytomności a wręcz pobudzenie. Czy zatem tylko omdlenie powinno nas niepokoić? Może warto zgłosić się do lekarza mimo jego braku?
Utrata przytomności a omdlenie – czym się różnią?
W wyniku urazu głowy, a przy tym uszkodzenie okolic mózgu, ale też niedostatku tlenu w mózgu, wysoką bądź niską temperaturę, zatrucia czy udar mózgu może dojść do utraty przytomności. Jest to zanim świadomości na kilkadziesiąt sekund, kilka minut, dni, a nawet tygodni. Przedłużający się okres nieprzytomności nazywamy śpiączką. To właśnie wtedy brak jest reakcji na jakiekolwiek bodźce oraz zanikają odruchy obronne, np. kaszel czy połykanie śliny co może prowadzić do zachłyśnięcia się. Równie niebezpieczne jest zapadanie się języka, prowadzące do uduszenia się. Dlatego, gdy dojdzie do utraty przytomności, sprawdź jej miarowy oddech. Jeżeli ten występuje, to odwróć nieprzytomnego do pozycji bocznej ustalonej, jeżeli oddechu nie ma konieczna jest resuscytacja. Krótkotrwała utrata przytomności nosi nazwę omdlenia i zazwyczaj nie przekracza minuty. Dochodzi do niej w momencie nagłego ale chwilowego niedoboru tlenu w mózgu, np. w dużych skupiskach ludzi (koncerty, procesje, msze). Bardzo często omdlenie poprzedzają mroczki przed oczami i zawroty głowy. Do naszych obowiązków należy zabezpieczenie takiej osoby przed upadkiem i możliwymi konsekwencjami (uraz głowy). W momencie, kiedy omdlenie trwa dłużej niż minutę, mówimy o utracie przytomności.
Uraz głowy bez utraty przytomności – konsekwencje i zasady postępowania
Chociaż uraz nie wydawał się być poważny, nie nastąpiła utrata przytomności poza chwilowym omdleniem, musisz obserwować siebie w kolejnych dniach. Większość urazów dobrze rozpoznana i skierowana na dalsze leczenie pomoże uniknąć przykrych konsekwencji. Jednakże w sytuacji, gdy nie zgłosisz się do lekarza pomimo niepokojących objawów (splatanie, utrata pamięci, drgawki czy bóle głowy), może dojść do krwawienia wewnątrzczaszkowego lub powstania krwiaka śródmózgowego. To prowadzi do nieodwracalnego uszkodzenia tkanek, permanentnego braku czucia, równowagi, zdolności poruszania się, a w konsekwencji nawet śmierci. Dlatego, nawet jeżeli uraz głowy nie zakończył się utratą przytomności, ale obserwujesz wiele zmian w odczuwaniu, a dolegliwości bólowe utrzymują się od kilkudziesięciu godzin, zgłoś się do lekarza. Ponieważ niektóre przypadki uszkodzenia mózgu nie dają symptomów w początkowym okresie, zadaniem lekarza jest ocena zdolności poznawczej, trudności socjalnych, problemów behawioralnych oraz innych objawów, może nie tak oczywistych jak wymienione we wpisie. Z pewnością pokieruje Cię do neurologa, który na podstawie badań obrazowych, tj. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny oraz ciśnienie wewnątrzczaszkowe wykryje ewentualne uszkodzenia – krwawienie, obrzęk, stłuczenie i podwyższone ciśnienie.
Nie dopuść do pogorszenia się Twojego stanu zdrowia, jakości życia lub trwałej niepełnosprawności i skonsultuj się z lekarzem (choćby pierwszego kontaktu, rodzinnym), gdy zauważysz jakieś zmiany w zaburzeniu równowagi, wzroku, słuchu i pamięci, które mogą być następstwem poważnego urazy głowy.
