Zawieszenie lub zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy. Co trzeba o tym wiedzieć?
Pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy nie oznacza wcale zakazu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej, zarówno w systemie pracy chronionej, jak i na wolnym rynku. Musisz jednak wiedzieć, że podjęcie działalności zarobkowej może spowodować obniżenie kwoty świadczenia, a nawet jego zawieszenie. Warto wiedzieć, kiedy dodatkowe zarobki przyczynią się do zmniejszenia lub zawieszenia renty z tytułu niezdolności do pracy. Podpowiadamy też, jaką kwotę możesz dorobić, aby wysokość Twojego świadczenia rentowego nie uległa zmianie.
Praca a renta z tytułu niezdolności do pracy – kiedy można ją zmniejszyć lub zawiesić?
Co do zasady, zmniejszenie lub zawieszenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy może nastąpić, gdy Twoje przychody pochodzą z działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
UWAGA! Do przychodów kwalifikujących do zawieszenia lub obniżenia renty z tytułu niezdolności do pracy wliczają się także te zarobki, od których nie odprowadzasz składek, ponieważ wystąpił zbieg tytułów ubezpieczeń (np. prowadzisz dwie firmy, ale składki płacisz tylko w jednej). Liczy się nie faktyczne odprowadzanie składek, a istniejący obowiązek.
Katalog działalności zarobkowych, które mogą wpłynąć na wysokość renty, jest bardzo szeroki i obejmuje niemal każdą formę zatrudnienia. W szczególności jest to:
- zatrudnienie na podstawie umowy o pracę;
- zatrudnienie na podstawie umowy agencyjnej;
- umowa-zlecenie lub umowa o dzieło, jeśli zawrzesz ją ze swoim pracodawcą, z którym masz już inną umowę (np. o pracę);
- pozarolnicza działalność gospodarcza;
- praca w spółdzielni rolniczej;
- sprawowanie funkcji posła i senatora lub zajmowanie innego stanowiska publicznego.
Do przychodów, które mogą powodować zmniejszenie lub zawieszenie renty ZUS, wliczają się również wszelkiego rodzaju zasiłki: chorobowy, wyrównawczy, rehabilitacyjny, opiekuńczy i macierzyński.
Kiedy renta z tytułu częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy nie zostanie zmniejszona?
Przychody, które nie spowodują zawieszenia lub zmniejszenia renty ZUS to wszystkie te, na które prawodawca nie nakłada obowiązku ubezpieczenia społecznego. Są to przede wszystkim:
- przychody z tytułu umowy o dzieło, która nie jest zawarta z pracodawcą, z którym pozostajesz w stosunku pracy;
- wynagrodzenie za wykonanie pracy twórczej i artystycznej;
- honoraria z tytułu praw autorskich lub patentowych;
- przychody z wynajmu lub dzierżawy nieruchomości;
- zapomogi;
- darowizny.
W takiej sytuacji nie ma znaczenia, jak wysokie są Twoje przychody. Nawet jeśli kilkukrotnie przekraczają dopuszczalny przez prawo limit dodatkowych zarobków, Twoje świadczenie nie zostanie ani zawieszone, ani zmniejszone.
Renta z tytułu niezdolności do pracy. Ile można dorobić?
Limit przychodów, które nie spowodują zawieszenia lub zmniejszenia renty, nie zależy od wysokości świadczenia, a od tzw. kwoty bazowej, czyli przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Wysokość przychodów, które nie spowodują zawieszenia lub zmniejszenia renty z tytułu niezdolności do pracy, nie jest więc stała i zależy od tego, jak kształtują się zarobki w Polsce. Wraz ze wzrostem średniego miesięcznego wynagrodzenia zwiększa się także kwota, którą możesz dorobić, nie ryzykując zawieszenia lub zmniejszenia renty ZUS. I odwrotnie – im mniejsza jest wysokość przeciętnych zarobków w Polsce, tym mniej możesz dorobić do renty. Wartości te ogłaszane są przez Główny Urząd Statystyczny co kwartał.
Niezmienna jest natomiast relacja Twoich zarobków w stosunku do kwoty bazowej. Zgodnie z Ustawą z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych:
- zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy następuje, jeśli Twoje przychody wynoszą więcej niż 70% kwoty bazowej;
- zawieszenie renty z tytułu niezdolności do pracy następuje, jeśli Twoje przychody przekraczają 130% kwoty bazowej.
Aktualnie obowiązujące kwoty dopuszczalnego przychodu wynoszą:
- do 3960,20 zł bez zmniejszenia renty – wszystko powyżej tej kwoty zmniejszy Twoje świadczenie;
- powyżej 3960,20 zł do 7254,50 zł – przychody zmniejszają rentę, ale tylko do kwoty maksymalnego zmniejszenia. Niezależnie od wysokości Twoich dodatkowych zarobków (jeśli tylko mieszczą się w tym limicie), zmniejszenie renty z tytułu niezdolności do pracy nie może być większe niż 646,67 zł;
- powyżej 7254,50 zł – renta zostaje zawieszona.
Twoim obowiązkiem jest powiadomienie ZUS-u o podjęciu pracy zarobkowej oraz o wysokości dochodów. Na początku każdego roku kalendarzowego musisz również dostarczyć zaświadczenie o wysokości przychodów za poprzedni rok. Pamiętaj, że jeśli tego nie zrobisz, ZUS może zażądać od Ciebie zwrotu wypłaconych świadczeń za okres nawet 3 ubiegłych lat.
Zbieg emerytury i renty z tytułu niezdolności do pracy
Sytuacja wygląda zgoła inaczej, jeśli pobierasz rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, a jednocześnie masz prawo do emerytury (w takiej sytuacji „zwykła” renta inwalidzka Ci nie przysługuje).
Jeśli dojdzie do zbiegu praw do świadczeń, zastosowanie mają przepisy Ustawy z dnia 20 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z tymi przepisami ZUS praktykuje wypłatę półtora świadczenia, tj.:
- wypłaty renty powiększonej o połowę emerytury;
- wypłaty emerytury powiększonej o połowę renty.
Warto przy tym pamiętać, że – inaczej niż w przypadku „zwykłej” renty z tytułu niezdolności do pracy – półtora świadczenia nie zostanie Ci wypłacone, jeśli osiągasz jakiekolwiek inne przychody.
