W polskim prawie znajdują się przepisy mające na celu wspierać osoby z niepełnosprawnością. Części z nich przysługują tzw. uprawnienia szczególne w dostępie do opieki zdrowotnej i świadczeń NFZ. W skład uprawnień osób z niepełnosprawnością wchodzi nie tylko ulga rehabilitacyjna czy specjalistyczne turnusy rehabilitacyjne, ale także szybsza realizacja świadczeń zdrowotnych. Jak opieka zdrowotna NFZ dla osób z niepełnosprawnością wygląda w praktyce? Na jakie uprawnienia możesz liczyć?
Czym są uprawnienia szczególne i komu przysługują?
Uprawnienia szczególne to zbiorczy termin określający zakres i rodzaj wyjątków w świadczeniu usług zdrowotnych przez NFZ. Przysługują one różnym grupom społecznym, m.in.:
- osobom po 75 r.ż.;
- zasłużonym honorowym dawcom krwi;
- dawcom przeszczepu;
- kombatantom;
- kobietom w ciąży i w okresie połogu;
- osobom z niepełnosprawnościami.
Przywileje każdej z tych grup różnią się od siebie i są ustalane na podstawie odmiennych przepisów.
Ustawą-matką szczególnych uprawnień jest Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. To, jakie uprawnienia i ulgi dla osób z niepełnosprawnością są obowiązujące, szczegółowo reguluje natomiast Ustawa z dnia 9 maja 2018 r. o szczególnych rozwiązaniach wspierających osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jej podstawowym założeniem jest ułatwienie dostępu do świadczeń zdrowotnych, a w szczególnych przypadkach także rozszerzenie zakresu darmowych świadczeń na usługi specjalistyczne.
Świadczenia NFZ dla osób z niepełnosprawnością poza kolejnością
Jednym z najważniejszych uprawnień osób z niepełnosprawnością jest możliwość korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz usług farmaceutycznych poza kolejnością. Termin ten oznacza, że masz prawo do:
- otrzymania świadczenia zdrowotnego w tym samym dniu, w którym taka potrzeba została zgłoszona, jeśli istnieje taka możliwość;
- realizacji świadczenia w najbliższym możliwym terminie, jeśli nie jest możliwe jego wykonanie w dniu zgłoszenia – bardzo ważne jest przy tym, że w takiej sytuacji nie obowiązuje Cię lista oczekujących;
- realizacji świadczenia w terminie nie późniejszym niż 7 dni, jeśli dotyczy ono opieki ambulatoryjnej.
Uprawnienia te przysługują Ci w wielu miejscach: aptekach, szpitalach, przychodniach podstawowej opieki zdrowotnej i specjalistycznych, a także ośrodkach rehabilitacyjnych.
Świadczenia NFZ bez skierowania dla osób z niepełnosprawnością
W zakres uprawnień osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym wchodzi również skrócenie czasu oczekiwania na zabiegi ambulatoryjne i badania diagnostyczne. W myśl wspomnianej wcześniej ustawy możesz skorzystać z tego rodzaju świadczeń bez uzyskania wcześniejszego skierowania.
Wyjątek stanowią badania drogie (prawnie określane jako „kosztochłonne”), a także usługi rehabilitacyjne – możesz z nich skorzystać poza kolejnością, ale musisz wcześniej uzyskać skierowanie.
Wyroby medyczne dla osób z niepełnosprawnością
W ramach ubezpieczenia zdrowotnego oraz wyznaczonych przez ministra zdrowia limitów finansowych (w Ustawie z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie) masz prawo do bezpłatnego korzystania z wyrobów medycznych wskazanych przez Twojego lekarza. Decyduje on o tym, jaki typ i miesięczna liczba wyrobów medycznych są Ci niezbędne.
Świadczenia zdrowotne dla osób z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym
Większość ulg i uprawnień dla osób z niepełnosprawnością przysługuje osobom, które mają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym. Natomiast dostęp do świadczeń zdrowotnych na NFZ dla pozostałych osób z niepełnosprawnością jest dokładnie taki sam, co dla wszystkich ubezpieczonych. Także i w tej sytuacji są jednak pewne wyjątki – dotyczą one leczenia stomatologicznego. Jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym, możesz bezpłatnie skorzystać ze znieczulenia ogólnego oraz wykonać wypełnienia z kompozytowych materiałów światłoutwardzalnych.
Taki zakres usług stomatologicznych NFZ przysługuje również osobom z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu znacznym, dzieciom z niepełnosprawnością do 16 roku życia, a także młodzieży z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym w wieku od 16 do 18 lat.
Jakie dokumenty potwierdzają dodatkowe uprawnienia?
Aby skorzystać z dodatkowych uprawnień w dostępie do opieki zdrowotnej, musisz posiadać dokument, który jednoznacznie stwierdza stopień niepełnosprawności. Aktualnie dopuszczalne są dwa rodzaje zaświadczeń – są one równoważne i uznawane w każdej placówce medycznej. Są to:
- orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności wydane przez właściwy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności lub oznaczeń równoważnych (m.in. orzeczenia o zaliczeniu do I grupy inwalidzkiej oraz zaświadczenia o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji wydawane przez orzecznika ZUS);
- ważna legitymacja osoby niepełnosprawnej, jeśli znajduje się w niej informacja o niepełnosprawności w stopniu znacznym.
Pamiętaj, że orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydawane jest wyłącznie na Twoją prośbę. Aby je uzyskać, musisz złożyć stosowny wniosek wraz z dokumentacją medyczną w zespole ds. orzekania o niepełnosprawności i stawić się na posiedzenie lekarskie w wyznaczonym terminie. Równolegle możesz wnioskować o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej, która również upoważnia Cię do ulg.
