Uległeś wypadkowi lub przewróciłeś się, a upadając uderzyłeś się w głowę? Może Twoje dziecko znowu z rozpędu wbiegło w coś i uderzyło się w głowę? Może zabawa blisko schodów przerodziła się w upadek? Liczne stłuczenia i siniaki to jedno, ale co jeżeli doszło do poważnego urazu głowy? Z ciekawości sprawdzasz w sieci, a w niej kilka pojęć: uraz czaszkowo-mózgowy z mechanizmem przyspieszenia, mechanizm mieszany, uszkodzenie mózgu otwarte, uszkodzenia mózgu zamknięte, ciężki uraz głowy, łagodny uraz głowy – można się w tym wszystkim pogubić, prawda? Dlatego przygotowaliśmy zestawienie trzech najpopularniejszych typologii urazów czaszkowo-mózgowych oraz podział następstw urazów głowy, bez których ten artykuł byłby niepełny. Jeżeli więc szukasz informacji na temat urazów głowy, znajdziesz je w jednym miejscu, na stronie www.pourazieglowy.pl
Urazy głowy ICD-10 – co to takiego?
Według Brain Trauma Foundation na terenie USA odnotowuje się co roku ok 1,5 miliona urazów czaszkowo-mózgowych. Dochodzi do nich głównie w wyniku bezpośredniego uderzenia lub pośredniego gwałtownego zadziałania sił przyśpieszenia i hamowania. Ten rodzaj urazów jest szczególnie niebezpieczny, w ich przypadku dochodzi do gwałtownych przyśpieszeń i opóźnień ruchu głowy, prowadzących do uszkodzenia tkanek mózgu. Do przyczyn urazów głowy należą zatem wypadki komunikacyjne (aż 50% poszkodowanych!), upadki z wysokości, urazy sportowe, napady drgawkowe, pobicia i zranienia postrzałowe (w Polsce rzadkość). To dlatego urazy głowy są najpoważniejszym problemem cywilizacji.
Co to są kody ICD-10? Klasyfikacja ICD-10 to nic innego jak uniwersalny system, który za pomocą kilku liter i cyfr określa chorobę. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych została opracowana przez Światową Organizację Zdrowia, a w Polsce obowiązuje już od 1996 roku. Obejmuje szereg zróżnicowanych urazów czaszkowo-mózgowych, wśród których znajdują się powierzchniowe urazy głowy; otwarte rany głowy; złamanie kości czaszki i twarzoczaszki; zwichnięcie, skręcenie i naderwanie stawów i więzadeł głowy; uraz nerwów czaszkowych; uraz oka i oczodołu; uraz śródczaszkowy; uraz zmiażdżeniowy głowy; amputację urazową części głowy; inne i nieokreślone urazy głowy.
Klasyfikacje urazów głowy
W patologii urazu czaszkowo-mózgowego wyróżnia się szereg urazów. Jednym z ich podziałów jest uraz głowy pierwotny i uraz głowy wtórny. Pierwszy z nich jest zależny od działania czynników zewnętrznych, na który poza zapobieganiem nie mamy wpływu, należy do nich uszkodzenie tkanek miękkich, złamanie kości pokrywy czaszki, ogniska stłuczeń w obrębie mózgowia, krwiaki wewnątrzczaszkowe oraz rozlane uszkodzenie aksonów. Natomiast urazy wtórne, to wszystkie te, które są skutkiem ewolucji urazu pierwotnego, takimi jak niedokrwienie i niedotlenienie. Prowadzi to m.in. do obrzęku mózgu, który w połączeniu z np. krwiakiem wewnątrzczaszkowym, pogłębia w efekcie uszkodzenie mózgowia.
W przypadku urazów czaszkowo-mózgowych mówimy również o uszkodzeniach mózgu otwartych i zamkniętych. Tutaj uwagę przyciąga fakt obecności uszkodzenia skóry, ale też czepca ścięgnistego, kości czaszki, opon mózgowych i samego mózgu. Równie ważny jest fakt zaistnienia kontaktu struktur wewnątrzczaszkowych ze środowiskiem zewnętrznym. Do tego typu urazów dochodzi w przypadku zranienia ostrymi narzędziami (np. podczas prac polowych, przy wycince drzew) oraz rany postrzałowe.
Można też podzielić urazy na łagodne i ciężkie, a przydatna w tym celu jest skala GCS (Glasgow Coma Scale), według której oceniana jest reakcja otwierania i zamykania oczu, reakcje motoryczne i słowna komunikacja. 15-nasto punktowa skala GSC wprowadza podział ciężkości urazów czaszkowo-mózgowych na kilka stopni:
- minimalny: 15 punktów, bez utraty przytomności i niepamięci,
- łagodny: 14-15 punktów, krótkotrwała utrata przytomności i niepamięć wsteczna,
- umiarkowany: 9-13 punktów, utrata przytomności dłuższa niż 5 minut, nieznaczne objawy świadczące o ogniskowym uszkodzeniu mózgu,
- ciężki: 5-8 punktów, stan utraty przytomności, z zachowanymi odruchami zapewniającymi podstawowe funkcje życiowe,
- krytyczny: 3-4 punkty, chory nieprzytomny, bez odruchów umożliwiających przeżycie.
Wczesne i późne następstwa urazów głowy
Wiemy już, jakie są klasyfikacje urazów, a co z ich skutkami? Zarówno na tomografii komputerowej, jak i rezonansie magnetycznym mogą pojawić się zmiany obrazowe, które wiele mówią o przyszłości poszkodowanego. Ich zaawansowany stopień koreluje z przebiegiem choroby, stopniem niepełnosprawności, ale i śmiertelnością, bo pamiętać musimy, że wszelkie urazy mózgu mogą nieść za sobą również taką konsekwencję.
Tutaj też przydaje się typologia następstw urazów czaszkowo-mózgowych. Wyróżnia się wczesne następstwa urazów mózgu, do których zalicza się wstrząśnienie mózgu, stłuczenie mózgu, pourazowe krwawienie podpajęczynówkowe, ostre wodogłowie pourazowe, krwiaki wewnątrzczaszkowe (nadtwardówkowe, podtwardówkowe i śródmózgowe), pourazowy płynotok nosowy lub uszny, uszkodzenie nerwów czaszkowych, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu.
Po wielu tygodniach, a nawet miesiącach mogą się pojawić lub przedłużać inne objawy kliniczne, późne następstwa urazów głowy. Należą do nich późny płynotok nosowy lub uszny, nawracające zapalenie mózgu lub opon mózgowych, ropień mózgu, zespół pourazowy, padaczka pourazowa, pourazowy zanik korowo-podkorowy i encefalopatia pourazowa.
Pamiętaj, żeby w przypadku krwawienia, omdlenia i utraty przytomności, przedłużających się bólów głowy koniecznie skonsultować się z lekarzem. W przypadku urazów głowy u dzieci, które objawiły się utratą przytomności i splątaniem (nienaturalnym zachowaniem), każdorazowo zgłosić się do lekarza.
