Eksperci, dietetycy, trenerzy personalni i lekarze od lat powtarzają, jak ważna dla zdrowia jest zrównoważona dieta i ruch. Takie zalecenia są również istotne w świetle niepełnosprawności, która może mniej lub bardziej ograniczać mobilność. Wobec tego dieta musi uwzględniać mniejsze zapotrzebowanie kaloryczne. Dieta, ruch i rehabilitacja stanowią trójkąt wyzwań, które warto wdrożyć do swojej codzienności. Jak odpowiednia dieta i żywienie wpływają na proces rehabilitacji po amputacji kończyn? Po jakie składniki odżywcze warto sięgać i dlaczego? Tego dowiesz się z niniejszego artykułu. Zachęcamy do lektury!
Amputacja i co dalej?
Amputacja kończyny to zabieg ostateczny i należy to podkreślić. Jest to konsekwencja wypadku komunikacyjnego, choroby wrodzonej, ale najczęściej jako wynik choroby – miażdżycy lub cukrzycy. Niezależnie od powodu resekcji, czeka Cię duża praca nad swoją sprawnością. Warto podjąć zdecydowane kroki, takie jak regularna rehabilitacja, ruch (na tyle, ile pozwala kończyna) oraz… zdrowa dieta. O ile wiele miejsca w literaturze naukowej poświęca się rehabilitacji i fizjoterapii, tak o diecie jako rekomendowanej formie dbania o zdrowie po amputacji się pomija lub niewiele mówi. Tymczasem, prawidłowa dieta wzbogacona w białko, węglowodany, zdrowe tłuszcze, ale też witaminy i minerały, jest podstawą dbania o zdrowie. Utrzymanie prawidłowej wagi to klucz do sukcesu, bowiem często zmieniające się obwody kończyny sprawią ogromny dyskomfort w noszeniu protezy, a czasem nawet wymusza zmianę leja częściej, niż to bywa u innych.
Specjalne potrzeby żywieniowe po amputacji
Białko i regeneracja mięśni
Wyjątkowe właściwości regeneracji, naprawy i odbudowy tkanek posiada białko. Dlatego po amputacji warto wdrożyć dietę wysokobiałkową, aby przyśpieszyć gojenie ran. Gdzie znajdziesz duże ilości białka? Podczas zakupów sięgaj po nabiał, jajka, ryby, mięso, warzywa strączkowe, tofu. Nie zapomnij też o dostarczaniu właściwej ilości kalorii, które wspierają procesy metaboliczne.
Węglowodany i energia
Twoja amputacja jest wynikiem cukrzycy? Zdecydowanie wiesz zatem, jak ważne jest utrzymanie odpowiedniego poziomu cukru w organizmie. W diecie postaw na złożone węglowodany, które rozkładają się zdecydowanie wolniej, przez co nie powodują skoków glukozy. Gdzie je znajdziesz? W pełnoziarnistym pieczywie, ryżu brązowym, kaszach, owsiance.
Tłuszcze i ich funkcje
Czy zdajesz sobie sprawę, jak ważne w procesie gojenia jest spożywanie tłuszczy? Oczywiście nie mówimy tu o złych tłuszczach, lecz ich zdrowym wariancie. Omega-3 pomagają zredukować stany zapalne, jakie mogą się rozwijać w organizmie po operacji. Zadbaj o to, aby w sałatkach lub na kanapkach znalazła się ryba, awokado czy orzechy, bogate w kwasy tłuszczowe nienasycone,
Witaminy i minerały
Zdrowa dieta daje świetne rezultaty, ale tylko wtedy gdy jest wzbogacona o właściwe składniki oraz minerały. Nie można zapominać o witaminach, takich jak witamina C, która ma właściwości utleniające, witamina E i cynk, wspierające gojenie się ran, witamina D wspierająca budowę kości oraz wapń, która wzmacnia kości kikuta. Staraj się spożywać duże ilości cytrusów oraz warzyw, a suplementację traktuj jako uzupełnienie, dopełnienie zdrowej diety.
Amputacja - jak właściwie wdrożyć dietę?
Wypadek, operacja, długi pobyt w szpitalu, a do tego nakaz rehabilitacji i wdrożenia diety może Cię przytłoczyć. Z myślą, o wszystkich początkujących pacjentach po amputacji stworzyliśmy małą ściągawkę, jak najlepiej i najpłynniej wdrożyć zmiany żywieniowe.
Planowanie posiłków
Podczas zakupów „na głodnego” można popełnić mnóstwo błędów, wrzucając do koszyka co popadnie. Dlatego przygotuj sobie plan żywienia na tydzień i kupuj tylko te produkty, które są niezbędne do przygotowania posiłków. Pomocne będą tutaj wytyczne od dietetyka, na wizytę u którego zachęcamy się zapisać. Możesz wykupić plany żywieniowe na kilka tygodni lub nawet miesięcy, dzięki czemu zarówno robienie zakupów, jak i przygotowanie posiłków będą dużo łatwiejsze.
Hydratacja
Twoim codziennym obowiązkiem jest wypijanie co najmniej 2 litrów płynów, w tym jak najwięcej wody. Po co? Woda pomaga dostarczyć składniki odżywcze do tkanek, wspomaga wydalanie toksyn oraz pomaga w utrzymaniu właściwej konsystencji płynów w organizmie (np. krwi). Jak nauczyć się regularnego spożywania wody? Ustaw sobie przypomnienie w kalendarzu na telefonie aż do czasu wypracowania tego zdrowego nawyku.
Gotowanie w domu
Zamiast wypadów do restauracji, szybkiego jedzenia na mieście, gdy w pośpiechu łapiemy rzeczy bez przemyślenia, naucz się gotowania w domu, gdzie będziesz miał maksymalną kontrolę nad tym co spożywasz w ciągu dnia i unikniesz „ukrytych kalorii”. Naucz się gotować najlepiej na kilka dni, co oszczędzi Twój czas i nie zniechęci Cię do diety.
Odżywianie i dieta po amputacji – czego unikać?
Wiesz już, jakie produkty warto wybierać i jaką zasadą żywienia warto się kierować, ale istnieją też produkty, których należy unikać. Poniżej krótka lista produktów niewskazanych, które mogą wydłużyć proces gojenia ran, ale też nie sprzyjają zachowaniu zdrowej sylwetki.
- Przetworzona żywność to zmora naszych czasów i często sięgamy po nią z chęci oszczędzenia pieniędzy lub czasu (gotowe dania), ale ilość soli, cukru czy nasyconych tłuszczów poraża i zdecydowanie przyczynia się do zwiększenia masy ciała;
- „Zdrowe” przekąski z oznaczeniem fit, 0 cukru i bio nie zawsze są zdrowe, a często zdarza się, że ich etykiety są ubarwione ukrytym cukrem, nadmiarem soli. Dlatego przed zakupem zawsze zwracaj uwagę na etykiety;
- Cukry proste są zdecydowanie zgubne dla osób ze stopą cukrzycową, insulinoopornością czy miażdżycą. Ich spożywanie wpływa bezpośrednio na wahania poziomu cukru, która wpływa na apetyt. Unikaj ich, jednocześnie zwiększając podaż białka;
- Używki, m.in. kofeina i alkohol, mogą opóźniać lub wydłużać proces gojenia i każdy lekarz wskaże na znaczące ograniczenie ich, zwłaszcza w pierwszej fazie po amputacji. Kawa i alkohol mogą wpływać na odwodnienie organizmu, a to właśnie woda jest kluczowym składnikiem diety.
Znaczenie współpracy między specjalistami
Współpraca między lekarzami, dietetykami i fizjoterapeutami w procesie rehabilitacji jest bezcenna. Dlatego, jeżeli pamiętasz o kontroli u ortopedy, pamiętaj również o rehabilitacji u fizjoterapeuty i dietetyka, którzy ze sobą współpracując zapewnią Ci odpowiednią opiekę po zabiegu i przyczynią się do poprawy jakości życia pacjentów po amputacji.
