Za nami lato, okres wzmożonych interwencji drogowych, ale też nieuniknionych wielu wypadków. Skoki do wody na główkę, popisywanie się przed innymi na rowerze czy innym środku lokomocji, ale przede wszystkim wypadki drogowe należą do najczęstszych przyczyn urazów rdzenia. To właśnie wówczas może dojść do urazu rdzenia na poziomie C4, czyli w odcinku szyjnym. Główną konsekwencją tego urazu jest porażenie czterokończynowe, brak czucia poniżej miejsca uszkodzenia, więc od szyi w dół. Pacjenci z tym urazem borykają się z długą rehabilitacją, która może tylko częściowo przywrócić sprawność, a raczej uzyskać częściową samodzielność. Jakie są przyczyny, objawy i jakie są prognozy leczenia urazów rdzenia kręgowego na poziomie C4? Tego dowiesz się z tego wpisu.
Przyczyny uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym
W jakich okolicznościach dochodzi do urazu kręgosłupa w odcinku szyjnym? Przede wszystkim podczas skoku na główkę do wody. Wówczas uderzenie głowy o taflę akwenu może skończyć się urazem kręgów szyjnych, ale też i struktury wewnątrz kręgów – rdzenia kręgowego. Równie często spotykane są urazy w wyniku wypadku komunikacyjnego, np. na rowerze, motocyklu i samochodowym, gdy w wyniku mocnego uderzenia przemieszczają się kręgi szyjne. Innymi przyczynami zniszczenia struktur rdzenia kręgowego są nowotwory.
W przypadku urazów rdzenia kręgowego na poziomie C4 można wymienić szereg skutków, ale do głównych należy tetraplegia, czyli porażenie wszystkich kończyn. Przerwanie i uszkodzenie rdzenia może prowadzić do powstawania schorzeń towarzyszących, wśród których wymienia się odleżyny, przykurcze, choroby układu krążenia, zakrzepicę, infekcje dróg oddechowych i moczowych, utrata kontroli nad wypróżnianiem się, bóle neurogenne oraz problemy z prokreacją i życiem seksualnym. Zadaniem rehabilitacji jest zmniejszenie prawdopodobieństwa ich wystąpienia oraz zminimalizowania ich szkód.
Ograniczenia ruchowe po urazie rdzenia
Ponieważ rdzeń kręgowy jest bardzo ważnym elementem, stanowi drogę przesyłu neuronów, dlatego jego uszkodzenie prowadzi do paraliżu czterokończynowego przy jednoczesnym zachowaniu pełnych możliwości ruchowych głowy i szyi. Przepona działa prawidłowo, utrzymując zdolność do oddychania bez respiratora, ale konieczne jest odpowiedni trening mięśni wdechowych.. Niezbędna pomoc przy kontroli jelit i pęcherza, myciu się i ubieraniu. W publikacji pt. „Deficyty funkcji ruchowych u chorych po urazie rdzenia kręgowego w części szyjnej kręgosłupa” podjętej przez Przemysława Lisińskiego, Annę Rozmiarek i Włodzimierza Samborskiego autorzy słusznie zauważają, że uszkodzenie kręgosłupa na wysokości C4 i C5 jest jednym z najtrudniejszych problemów rehabilitacyjnych, występuje tutaj niejednolitość obrazu klinicznego, występujące obrażenia poboczne i wynikające z nich powikłania oraz różnorodny zakres ruchu u osób badanych. Po analizie kwestionariuszy osobowych i ankiet udało się dowieść, że osoby zmagające się z porażeniem czterokończynowym mają z przyrządzaniem posiłków, kąpielą/prysznicem, używaniem toalety, ubraniem dolnej części garderoby. Dużo większą samodzielnością wykazują się w przypadku spożywania posiłków, mycia i czesania oraz zakładania górnej części garderoby. Jeżeli chodzi o ruchomość, czyli dokonywanie takich zmian pozycji jak przekręcanie się w pozycji leżącej, korzystanie z wózka czy równowaga w siadzie, podaje się ok. 15-20% pacjentów może osiągnąć samodzielność. Z pomocą innych można opanować przesiadanie się z łóżka na wózek i odwrotnie, ale też siadanie czy równowagę w siadzie. Aż 60% badanych nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z przesiadaniem się łóżko-podłoga, nikt nie udzielił odpowiedzi „samodzielny” na te pytanie. Wnioskiem z badań jest też wpływ sprawności kończyn górnych w wykonywaniu tych czynności, dlatego warto podjąć rehabilitację, aby uzyskać maksymalną sprawność i samodzielność w wykonywaniu podstawowych czynności higienicznych. Badacze jednak uwrażliwiają (słusznie) na konieczność rozszerzenia programów rehabilitacji o takie punkty jak nauka przesiadania się z wózka na łóżko czy toaletę, ale też balansu ciała podczas zmiany pozycji. Okazuje się to przydatne w płynnym i bezpiecznym zmienianiu pozycji, a zatem przemieszczaniu się. Jeżeli chodzi o przemieszczanie się na dalsze odległości, pomocny może być elektryczny wózek inwalidzki z kontrolą ręczną lub wspomaganiem manualnym.
Prawdopodobieństwo, że osoba z uszkodzeniem kręgosłupa w odcinku szyjnym wróci do pełnej sprawności jest niemal zerowe, ale wszelkie podejmowane działania mają na celu przywrócenie maksymalnej samodzielności, dzięki czemu życie jakie będzie prowadził, będzie urozmaicone, a przez to szczęśliwe. Dużą szansą na samodzielność, możliwość podjęcia aktywności życiowych, sportowych i zawodowych są prowadzone badania naukowe i powstające na ich podstawie technologiczne nowinki, ułatwiające komunikowanie z innymi i rozwój umiejętności (np. podjęcie pracy jako programista).
