Jeden skok do wody, wypadek na rowerze, stłuczka w centrum miasta lub upadek z wysokiego rusztowania może odmienić życie. Uraz rdzenia kręgowego (URK) to dla wielu konieczność narodzenia się ponownie, odkrywania życia z pewnymi ograniczeniami oraz ich pokonywanie na własnych zasadach. Czy istnieje skuteczna rehabilitacja po urazie rdzenia? Nie wiemy, ale wiemy z całą pewnością, że kompilacja różnych technik terapeutycznych pozwala złagodzić ból fizyczny, zwiększyć mobilność, samodzielność i rozbudzić apetyt na życie. Jak na kondycję ciała i umysłu działa terapia kreatywna? Czy działalność artystyczna pacjentów po urazie rdzenia pomaga im w codzienności? Odkryj odpowiedzi w naszym wpisie.
Uraz rdzenia – przyczyny, objawy i rokowania
URK czyli uraz rdzenia kręgowego to nic innego, jak uszkodzenie struktury nerwowej w obrębie rdzenia kręgowego, biegnącego wzdłuż kręgosłupa. Rdzeń kręgowy jest częścią centralnego układu nerwowego, a jego uszkodzenie może mieć poważne konsekwencje dla funkcji ruchowych, czuciowych i autonomicznych. W zależności od zakresu urazu mamy do czynienia z utrata czucia poniżej miejsca przerwania, uszkodzenia rdzenia, a co za tym idzie paraliż, niedowład kończyn, permanentny ból, a także zaburzenia funkcjonowania narządów wewnętrznych. Skala ASIA określa poziom uszkodzenia i stopień zachowania funkcji neurologicznej. Jak dochodzi do przerwania rdzenia? Dochodzi do niego najczęściej w wyniku wypadków komunikacyjnych, upadków z wysokości (podczas prac na rusztowaniach) oraz skoku do wody na tzw. główkę. Ze względu na poważne uszkodzenia i ograniczenia ruchowe, aby przywrócić mobilność i maksymalną samodzielność, konieczne jest wdrożenie rehabilitacji i fizjoterapii. Oczywiście, mowa tu o konwencjonalnych metodach rehabilitacyjnych – ćwiczeniach fizycznych, ćwiczeniach z wykorzystaniem robotów i innych przyrządów, psychoterapii. Ale czy wiesz, że równie skuteczną, zwłaszcza dla kondycji psychicznej, jest terapia kreatywna?
Czym są terapie kreatywne, wykorzystywane w rehabilitacji?
Terapie kreatywne to zbiór technik i metod terapeutycznych, które wykorzystują różnorodne formy ekspresji kreatywnej, takie jak sztuka, muzyka, taniec, teatr czy pisarstwo, w celu poprawy zdrowia psychicznego, emocjonalnego i fizycznego osób. Te terapie pomagają wyrazić emocje, radzić sobie z trudnościami, a także wspierać rozwój osobisty. Oto kilka popularnych form terapii kreatywnych:
- Sztuka jako forma terapii: rysunek, malarstwo, rzeźba
Obrazy, które kotłują nam się w głowie od wypadku, urywki dźwięków, jakie zapamiętaliśmy czy faktury, które nas pobudzają to swoiste muzy dla twórczości artystycznej. Wielu podopiecznych Fundacji Moc Pomocy korzysta z warsztatów plastycznych, które pomagały im zmierzyć się z ograniczeniami i nową rzeczywistością. Ich osobiste historie stawały się bodźcem do wyrażania się twórczego, przelewania myśli na kartkę papieru lub krosno malarskie.
- Poezja, pisarstwo i twórczość internetowa
Inna formą ekspresji jest pisanie wierszy, opowiadań, a nawet książek! Wiele osób po URK prowadzi blogi czy profile społecznościowe, na których wyraża się twórczo. Miesiące spędzone w domu, poczucie utraconych marzeń i trauma po wypadku może być obciążeniem psychicznym lub bodźcem do działania.
- Muzykoterapia: wykorzystanie dźwięków i rytmu w procesie zdrowienia
Dla tych bardziej umuzykalnionych, ze słuchem absolutnym, poczuciem rytmu i lubiących rozrywkę związaną z muzyką, terapia dźwiękami jest idealna! Śpiewać, recytować, tworzyć muzykę można w każdym stanie ducha i ciała. Udowadniają to nasi podopieczni, którzy z radością przyznają, że lubią wieczory karaoke w klubach, śpiewanie w samochodzie lub wygłupianie się przed lustrem i z bliskimi.
- Choreoterapia: rola ruchu i ekspresji ciała w terapii
Kto powiedział, że po urazie rdzenia nigdy już nie zatańczysz? Pewnie wielu z naszych podopiecznych, a jednak już na rehabilitacji albo w niedalekim czasie dali się porwać na parkiet. Zajęcia z ruchu, taniec kojący lub pobudzający zmysły i aktywność rytmie muzyki to sposób na radzenie sobie z emocjami. To co, do jakiego kawałka dzisiaj zatańczysz?
Sztuka jako narzędzie wyrażania emocji
W sumie sztuka jako narzędzie terapeutyczne może dostarczać unikalnej przestrzeni dla osób po urazie rdzenia do wyrażania siebie, przetwarzania trudnych emocji i wspierania procesu zdrowienia. To elastyczne i dostosowujące się narzędzie może być doskonale dopasowane do indywidualnych potrzeb i umiejętności każdej osoby, tworząc bezpieczne środowisko do terapeutycznej pracy.
Jaką rolę pełni terapia kreatywna?
- Sztuka daje ogromną swobodę w wyrażaniu emocji. Osoby po urazie rdzenia, które mogą mieć ograniczenia w ruchu, mogą wciąż swobodnie korzystać z narzędzi artystycznych, takich jak rysunek, malowanie czy tworzenie wirtualnych dzieł na komputerze.
- Sztuka umożliwia bezpośrednie wyrażanie emocji, nawet jeśli słowna komunikacja może być trudna lub ograniczona. Poprzez sztukę, osoby po urazie rdzenia mogą przekazywać uczucia, myśli i doświadczenia w intuicyjny sposób.
- Proces tworzenia dzieła sztuki może być sam w sobie terapeutyczny. Osoby po urazie rdzenia, pracując nad dziełem sztuki, angażują się w proces twórczy, co może wspomagać proces zdrowienia zarówno fizycznego, jak i psychicznego.
- Sztuka daje uczestnikom kontrolę nad procesem twórczym, co może być szczególnie ważne dla osób, które mogą odczuwać utratę kontroli nad swoim ciałem i życiem. To uczucie empowermentu może być kluczowe dla procesu zdrowienia.
- Zaangażowanie w proces twórczy, jakim jest sztuka, może stanowić rodzaj odciążenia od bólu i stresu związanego z urazem rdzenia. Skoncentrowanie się na tworzeniu może stanowić rodzaj terapeutycznego odpoczynku.
- Terapia sztuką może wspierać aspekty psychospołeczne, takie jak integracja społeczna i rozwijanie relacji interpersonalnych, co jest kluczowe dla osób po urazie rdzenia, które często muszą przystosowywać się do zmienionej rzeczywistości społecznej.
- Poprzez sztukę, osoby po urazie rdzenia mogą eksplorować nowe aspekty siebie i swojej tożsamości. Proces tworzenia może być środkiem do odkrywania siły w nowych możliwościach.
Integracja terapii klasycznej oraz kreatywnej to sposób na sukces
Rehabilitacja to proces trudny, długi i złożony. Nie da się podać jednoznacznej odpowiedzi na pytanie „ile potrwa rehabilitacja osoby po urazie rdzenia?” bo każdy adaptuje się do nowej rzeczywistości w różnym czasie. Ale to właśnie czas należy dać sobie samemu oraz podopiecznym. Zachęcamy do tego, aby angażować się w zajęcia fizjoterapeutyczne, rehabilitacje w ośrodkach zdrowia, ale też aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym i kulturalnym poprzez warsztaty z tańca, grupę teatralną dla osób z niepełnosprawnością czy chodzenie na karaoke ze znajomymi. Ten czas na pewno nie będzie zmarnowany, pobudzi w Tobie wyobraźnię oraz apetyt na życie.
