Rehabilitacja po amputacji ręki jest niezwykle ważna w powrocie do sprawności fizycznej i psychicznej. Należy rozpocząć ją jak najszybciej, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko powikłań pozabiegowych, przygotować kończynę do protezowania i odzyskać funkcje motoryczne. Sprawnie przeprowadzona rehabilitacja ręki po amputacji pozwoli Ci bez przeszkód funkcjonować w codziennym życiu i wrócić do równowagi psychicznej.
Fazy rehabilitacji po amputacji kończyny górnej
Amputacja to zabieg ratujący życie – nie przeprowadza się jej w sytuacji, gdy można innymi sposobami zregenerować uszkodzone tkanki kończyny. Nie zmienia to jednak faktu, że to traumatyczne wydarzenie, które wpływa na całe życie – zarówno na jego sferę fizyczną, jak i psychiczną.
Dlatego bardzo ważne jest, aby rehabilitacja po amputacji kończyny górnej była przeprowadzona najszybciej jak to możliwe. Dzięki temu udaje się uniknąć powikłań i wielu przykrych dolegliwości, które występują po operacji.
Przy planowanych zabiegach amputacji kończyny górnej, rehabilitację stosuje się jeszcze przed zabiegiem. Ma ona na celu wzmocnienie mięśni ramion, barków i pleców, a także usprawnienie krążenia.
Pełna rehabilitacja po amputacji ręki składa się z kilku etapów:
- Rehabilitacja szpitalna – ma na celu przede wszystkim eliminację lub załagodzenie pojawiających się po operacji bólu i obrzęków, a także właściwe zabezpieczenie rany pozabiegowej.
- Rehabilitacja poszpitalna – jest to niejako kontynuacja leczenia szpitalnego. Jej punktem centralny dalej jest zapobieganie powikłaniom – zakrzepom, przykurczom lub zaburzeniom funkcjonowania układu oddechowego. Wprowadza się jednak także proste ćwiczenia izometryczne, które pozwolą Ci wzmocnić mięśnie pozostałej po amputacji części ręki i reszty ciała.
- Rehabilitacja przed i po protezowaniu – wprowadza się bardziej rozbudowaną fizjoterapię kończyny górnej po amputacji. Jest to etap, który pozwoli Ci powrócić do pełnej sprawności.
Naturalnie wszystkie te etapy rehabilitacji nakładają się na siebie. Większość jej elementów – np. uciskowe leczenie obrzęków czy pielęgnacja kikuta – będzie Ci towarzyszyć przez długi okres. Musisz pamiętać, że rehabilitacja po amputacji ręki jest procesem ciągłym i właściwie nieskończonym. Cały czas musisz pracować nad swoją sprawnością.
Jak wygląda rehabilitacja ręki przed protezowaniem?
Nadrzędnym celem rehabilitacji po amputacji kończyny górnej jest oczywiście umożliwienie Ci powrotu do sprawności w życiu codziennym i zapewnienie Ci maksymalnego komfortu korzystania z protezy. Po właściwie przeprowadzonej rehabilitacji jesteś w stanie wykonywać niemal wszystkie czynności domowe lub higieniczne, pracować, a nawet uprawiać sport.
Terapia przeciwobrzękowa i uciskowa
Obrzęki pooperacyjne są zjawiskiem całkowicie normalnym po amputacji kończyny górnej. Stopniowo będą się zmniejszać, ale mogą występować jeszcze przez wiele miesięcy po zabiegu, a niekiedy nawet już po zaprotezowaniu.
Ważne jest, aby już w szpitalu rozpocząć kompresjoterapię za pomocą specjalnych bandaży uciskowych i kontynuować ją po powrocie do domu. Pobudza ona krążenie krwi, dzięki czemu nie tylko skutecznie zmniejsza obrzęki, ale też pomaga odpowiednio ukształtować kikut.
Fizjoterapia po amputacji ręki często obejmuje także drenaż limfatyczny, który pomaga szybko wyeliminować obrzęki i zmniejsza częstotliwość ich występowania.
Ćwiczenia po amputacji ramienia
Fizjoterapia po amputacji kończyny górnej może mieć różny przebieg. Rodzaj wykonywanych ćwiczeń ustala wykwalifikowany i doświadczony fizjoterapeuta, który musi uwzględnić czynniki takie jak poziom amputacji, Twoja sprawność fizyczna oraz stan zdrowia.
W początkowym etapie rehabilitacja po amputacji ręki nie jest zbyt wymagająca. W tym okresie ważna jest przede wszystkim mobilizacja ruchowa i podejmowanie jakiejkolwiek aktywności fizycznej – częstego ruszania kikutem czy zmieniania pozycji ciała. Dzięki temu unikniesz zesztywnienia stawów, poprawisz krążenie w kikucie i przygotujesz go do zaopatrzenia protetycznego.
Na kolejnych etapach rehabilitacji ręki po amputacji stopniowo wprowadzane są ćwiczenia wzmacniające pozostałe części ciała. Dotyczą one przede wszystkim mięśni tułowia, brzucha, barków, pleców i zdrowej kończyny, ale do większości z nich angażuje się również kikut. Przeważnie są to ćwiczenia z wykorzystaniem ciężaru własnego ciała, niewielkich ciężarków lub taśm. Istotne jest również wykonywanie ćwiczeń rozciągających, które zapewnią Ci właściwą ruchomość stawów.
Jak zmienia się rehabilitacja ręki po założeniu protezy?
Fizjoterapia po amputacji kończyny górnej staje się intensywniejsza po zaopatrzeniu protetycznym. Wciąż musisz wykonywać ćwiczenia wzmacniające całe ciało i kikut, a do tego nauczyć się posługiwania protezą.
Ćwiczenia po amputacji ręki z wykorzystaniem protezy obejmują:
- naukę sterowania kończyną – wielokrotne otwieranie i zamykanie dłoni, jej obracanie itp.;
- wypracowanie koordynacji ruchowo-wzrokowej;
- trening ADL – czyli nauka poprawnego wykonywania czynności życia codziennego: gotowania, składania ubrań, zawiązywania butów.
Kluczem do sukcesu jest cierpliwość. Wszystkie ćwiczenia musisz powtarzać wielokrotnie – tak długo, aż osiągniesz automatyzm czynności. Bardzo często do tego celu wykorzystuje się terapię zajęciową. Malowanie, rzeźbienie, układanie puzzli, czy wykonywanie wyklejanek pozwolą Ci szybko opanować wykonywanie ruchów protezą.
