W dzisiejszych czasach protezy nogi nie są już tylko wizualnym dopełnieniem brakującej części kończyny, ale mogą niemal całkowicie przejąć jej funkcjonalność. Umożliwiają normalne funkcjonowanie, a nawet uprawianie sportu. Wykonywane są też z materiałów, które zapewniają bardzo wygodne użytkowanie. Właściwie dobrane pozwolą Ci cieszyć się pełnią życia. Zobacz, jakie możliwości dają Ci poszczególne rodzaje protez ortopedycznych.
Rodzaje kończyn protez dolnych ze względu na konstrukcję oraz poziom amputacji
Najprostszy podział protez kończyny dolnej można przeprowadzić ze względu na to, jak wykonana jest proteza oraz jakie części nogi obejmuje (a więc i jakie funkcje kończyny przejmuje).
Ze względu na poziom amputacji protezy ortopedyczne kończyny dolnej dzielą się na protezy:
- stopy;
- podudzia, nieobejmujące stawu kolanowego;
- podudzia przy wyłuszczeniu w stawie kolanowym, z pneumatycznym lub hydraulicznym stawem kolanowym;
- uda nieobejmujące stawu biodrowego;
- uda przy wyłuszczeniu w stawie biodrowym, mocowane za pomocą pasa biodrowego.
Podziału protez nóg można dokonać także ze względu na ich konstrukcję. W najczęstszym użyciu są:
- Modele wewnątrzszkieletowe – filarem tego rodzaju protezy jest metalowa oś łącząca stopę protezy z jej lejem. W zależności od poziomu amputacji taka proteza wyposażona jest w jeden lub więcej ruchomych stawów. Jest trwała i dobrze znosi duże obciążenia, np. podczas uprawiania sportu.
- Modele zewnątrzszkieletowe – w tym przypadku ciężar ciała opiera się na skorupie protezy, tj. jej zewnętrznych ścianach. W takiej sytuacji zazwyczaj konieczne jest wykonanie dodatkowego wzmocnienia szynami, przez co proteza nogi jest cięższa i może być mniej wygodna w użyciu.
Niezależnie od rodzaju i wielkości protezy ortopedycznej możesz niemal dowolnie wybrać jej pokrycie. Wciąż największą popularność mają pokrycia kosmetyczne wykonywane z gumy lub silikonu i wiernie odwzorowujące wygląd naturalnej skóry i szczegóły anatomicznych kończyny. Niemniej coraz częściej można spotkać się z pokryciami niestandardowymi – jest to w pewnym sensie przełamaniem tabu związanego z niepełnosprawnością.
Przeczytaj: Rehabilitacja po amputacji kończyny górnej. Co musisz o niej wiedzieć?
Zawieszenie – najważniejszy element protezy ortopedycznej nogi
Od technologii wykonania zawieszenia – elementu mocującego protezę kończyny dolnej do kikuta, a także jakości użytych do tego materiałów zależą Twój komfort i swoboda poruszania kończyną. Ważne, aby zawieszenie dokładnie przylegało do nieamputowanej części nogi, nie powodowało bólu i nadmiernego ruchu kikuta w leju protezy.
Warto też zwrócić uwagę na funkcjonalność zawieszenia oraz możliwości, jakie daje w zakresie motoryki. Przed wyborem odpowiedniego zawieszenia protezy zastanów się, jakie czynności chcesz z nią wykonywać i jaki stopień aktywności fizycznej przewidujesz.
Dowiedz się: Jak skutecznie przygotować pacjenta po amputacji do zaprotezowania?
Najczęściej stosowane zawieszenia protezy nogi to:
- Zawieszenie z pinem – lej przytwierdzony jest do pozostałej części protezy za pomocą metalowego zatrzasku. Ten rodzaj zawieszenia najczęściej stosuje się razem z miękkimi, silikonowymi lejami, które idealnie dopasowują się do kształtu kikuta i nie obcierają go. Taka proteza nie jest jednak zbyt ruchoma.
- Zawieszenie typu KISS – ten rodzaj zawieszenia również stosuje się najczęściej z wygodnymi lejami silikonowymi, które zapewniają duży komfort. Protezę nogi montuje się do leja silikonowego za pomocą paska z rzepem. Przez to nie zawsze jest ona stabilna i nadaje się raczej dla osób mało mobilnych.
- Zawieszenie na pas – tego typu zawieszenie można stosować zarówno w przypadku protez uda, jak i podudzia. Jest ono dość niewygodne i powoduje ruchy kikuta wewnątrz leja. Niestety, w takim przypadku sterowanie protezą jest utrudnione.
- Zawieszenie na podciśnienie – to najbardziej mobilny i gwarantujący najwyższą sterowność protezą rodzaj zawieszenia. W tym przypadku lej wyposażony jest w jednokierunkowy wentyl, który odprowadza powietrze i wytwarza podciśnienie. Utrzymuje ono protezę na miejscu nawet podczas intensywnego wysiłku, ale może podrażniać kikut. Droższe wersje wyposażone są w lej ciśnieniowy, który tym podrażnieniom zapobiega. Wiąże się to jednak ze znacznie większymi kosztami wykonania zaopatrzenia protetycznego.
Nowoczesne zawieszenia, zwłaszcza podciśnieniowe, skutecznie redukują ruchy tłokowe kikuta wewnątrz protezy. Zapobiega to jego uszkodzeniom, a jednocześnie usprawnia manewrowanie przedłużeniem kończyny. Dzięki stabilnemu mocowaniu leja zyskujesz większą kontrolę nad ruchem, mniej się męczysz i bardziej naturalnie odczuwasz protezę.
Bioniczne protezy nogi
Protezy najnowszej generacji pozwalają na niemal dokładne odwzorowanie naturalnych ruchów kończyną. Protezy bioniczne, bo o nich mowa, sterowane są za pomocą mechanizmów wyposażonych w specjalne urządzenia pomiarowe wychwytujące impulsy w mięśniach. Pozwala Ci to niezwykle precyzyjnie i swobodnie poruszać kończyną, a nawet kontrolować prędkość jej ruchów.
Z logicznych względów protezy bioniczne częściej zastępują kończyny górne niż dolne, ale w każdym wypadku opierają się na takim samym mechanizmie działania i wykazują takich sam poziom użytkowości. Tego rodzaju protezy nogi są polecane szczególnie sportowcom. Znacznie łatwiej kontrolować ułożenie takiej protezy, zwłaszcza podczas poruszania się na nierównym terenie. Ograniczone jest też ryzyko upadku lub kontuzji.
Nie należą one do tanich i nie każdy może sobie na nie pozwolić. W szczególnych przypadkach możesz jednak ubiegać się o dofinansowanie na protezę bioniczną w ramach realizowanego z funduszy PFRON programu „Aktywny samorząd”.
