Uraz rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i szyjnym – przyczyny, objawy i skutki.
Czy wiesz, że 40% urazów rdzenia kręgowego dotyczy odcinka szyjnego a 10% odcinka piersiowego? Co to oznacza w praktyce? Jakiego rodzaju obrażenia niesie za sobą uraz rdzenia na wysokości C4, a jakie na poziomie C7 lub Th12? W artykule postaramy się odpowiedzieć na powyższe pytania, a także przeanalizować sytuacje, w których dochodzi do tak poważnych uszkodzeń, a wraz z nimi niepełnosprawności okresowej lub trwałej.
Kiedy dochodzi do urazu rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym?
Rdzeń kręgowy jest to część ośrodkowego układu nerwowego, a jego zadaniem jest przewodzenie impulsów pomiędzy mózgowiem a układem obwodowym. Jeżeli dochodzi do uszkodzenia rdzenia, w zależności od jego poziomu i stopnia uszkodzenia, mamy do czynienia z częściowym lub całkowitym niedowładem ciała, wzmożonym napięciem mięśni (spastyczność), zmiennym napięciem mięśniowym, zaburzeniem koordynacji ruchowej i równowagi. Jak wspominaliśmy, aż 40% urazów obejmuje odcinek szyjny, jeden z bardziej wrażliwych odcinków bowiem nie pokrywa go gruba tkanka mięśniowa, ma dużą ruchomość (góra-dół, prawo-lewo) oraz delikatną budowę kostną.
Odcinek ten jest o wiele częściej narażony na urazy bowiem w wypadkach komunikacyjnych (np. samochodowych) działa siła odśrodkowa i dochodzi do szybkiego przemieszczenia się kręgów. Podczas skoku do wody i uderzenia głową o dno również dochodzi do uszkodzenia anatomicznej budowy kręgosłupa, w wyniku którego następuje uszkodzenie rdzenia kręgowego. Zdarzają się przypadku uszkodzenia rdzenia na tym odcinku podczas napadów z pobiciem lub upadku z wysokości (nieudana próba samobójcza, popisy po alkoholu i skoki z opuszczonych budynków). To nie wszystkie czynniki powodujące zaburzenia funkcjonalności rdzenia kręgowego. Należą do nich zaawansowane dyskopatie, uszkodzenia po punkcji lub biopsji, zmiany nowotworowe w obrębie rdzenia, choroby zapalne rdzenia kręgowego, osteoporoza i w konsekwencji złamania kręgu lub grupy kręgów. Prowadzi to do bardzo poważnych, często nieodwracalnych zmian neurologicznych, np. porażenia kończyn górnych i dolnych, ale też zaburzeń działania narządów wewnętrznych.
Uraz rdzenia kręgowego na poziomie C4 – konsekwencje
Do kompleksowego orzeczenia potrzebny jest szereg badań i zastosowania skali ASIA, skali Frankela (ocena wrażliwości na dotyk i ukłucia) i Lovetta (porażenie mięśni). W diagnostyce wykorzystuje się zestaw badań laboratoryjnych, rezonans magnetyczny, tomograf komputerowy i rentgen. Bez dodatkowych badań przyjmuje się za pewnik porażenie czterokończynowe z całkowitym pozbawieniem ruchomości wszystkich kończyn, gdy dojdzie do uszkodzenia rdzenia na poziomie C4. Inną niechcianą konsekwencją jest porażenie nerwu przeponowego, co prowadzi do problemów z samodzielnym oddychaniem.
Jeżeli zaś uszkodzeniu ulegną niższe partie kręgosłupa szyjnego, możliwe jest zachowanie części ruchomości kończyn górnych. Dlatego urazy rdzenia kręgowego na poziomie C5-C7 charakteryzują się porażeniem mięśni w obrębie ramion, przedramion, tułowia oraz kończyn dolnych. Jednakże możliwości adaptacyjne nie są obiecujące, istnieje całkowity brak samodzielności ruchowej, niepełne przystosowanie do wózków inwalidzkich elektrycznych, do którego sterowania wykorzystuje się ruchy głowy.
Uraz rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym – przyczyny i skutki
Zastanawiasz się, jakie są przyczyny urazu rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym? Przede wszystkim upadki z wysokości – z okna, balkonu, drabiny, dachu, drzewa, ale też konia. Nawet w przypadku dźwigania może dojść do uszkodzenia konstrukcji szkieletu. Kontuzje sportowe – np. przygniecenie przez sprzęt sportowy lub innego zawodnika przy sportach siłowych, również mogą prowadzić do stłuczenia kręgosłupa oraz uszkodzenia rdzenia w odcinku Th1-Th12.
Jak wspominaliśmy, po urazie rdzenia w odcinku C4 mamy do czynienia z tetraplegią czyli porażenia czterokończynowego. Z kolei efektem uszkodzenia kręgów piersiowych jest paraplegia, czyli porażenie kończyn dolnych. Uszczegóławiając, w uszkodzeniu rdzenia kręgowego na poziomie C7-Th6 dochodzi do porażenia mięśni w obrębie rąk, tułowia oraz kończyn dolnych. Osoba z urazem będzie funkcjonowała głównie w pozycji siedzącej, zachowa częściową samodzielność dzięki zaopatrzeniu ortopedycznemu rąk i wykorzystaniu wózka inwalidzkiego. W przypadku uszkodzenia rdzenia na poziomie Th6-Th12 charakterystyczne jest porażenie mięśni w obrębie brzucha, grzbietu w dolnym odcinku, miednicy i nóg. Pacjent zachowuje zdolność do pełnej samoobsługi. Dzięki oprzyrządowaniu ortopedycznemu może poruszać się w tzw. chodzie kangurowym. Tutaj wykorzystuje się kule pachowe lub balkonik z podpórką i wysokie aparaty szynowo-opaskowe. Ostatnim odcinkiem piersiowym, a raczej piersiowo-lędźwiowym jest poziom Th12-L2, który po uszkodzeniu objawia się porażeniem mięśni miednicy i kończyn dolnych. Możliwe rezultaty prowadzą do samodzielności przy codziennych czynnościach, a nawet prowadzenie samochodu. Dzięki kulom pachowym, wysokim aparatom szynowo-opaskowym możliwe jest poruszanie się po zróżnicowanym terenie. Charakterystyczny jest chód kangurowy, chód 2 lub 4-taktowy, jak również chód krokiem naprzemiennym. Lato, upały, beztroski wypoczynek często kończą się mniej lub bardziej poważnymi wypadkami. Dlatego apelujemy o rozwagę, zakazie prowadzenia pojazdów po spożyciu alkoholu i zakazie zażywania kąpieli po alkoholu. Niech te 50% urazów rdzenia na poziomie kręgosłupa szyjnego i piersiowego, omówione tutaj przyczyny i skutki będą skuteczną przestrogą.
