Szacuje się, że aż 80% osób po urazie rdzenia kręgowego doświadcza problemów z samodzielnym opróżnianiem pęcherza. Częściowa lub całkowita utrata kontroli nad oddawaniem moczu nie musi jednak oznaczać rezygnacji z samodzielności czy stałego zacewnikowania, które naraża Cię na częstsze infekcje dróg moczowych, a nawet sepsę. W większości przypadków wystarcza samocewnikowanie – nieskomplikowana procedura, którą możesz wykonać we własnym domu. Sprawdź, jak założyć cewnik i jakich rodzajów tych produktów najlepiej używać.

Czym jest samocewnikowanie przerywane?

Samocewnikowanie lub, inaczej mówiąc, cewnikowanie przerywane, to procedura medyczna, która polega na samodzielnym opróżnieniu pęcherza za pomocą wprowadzonego przez cewkę moczową jednorazowego cewnika. Określenia „przerywane” używa się dla podkreślenia, że cewnika nie zakłada się na stałe.

Samocewnikowanie jest najprostszą i najbezpieczniejszą metodą cewnikowania, rekomendowaną zarówno przez polskie, jak i zagraniczne towarzystwa medyczne. Ma bardzo niskie ryzyko powikłań urologicznych, jeśli tylko jest wykonywane poprawnie, regularnie i w higienicznych warunkach.

Jak wykonać samocewnikowanie?

Istnieją cztery główne techniki samocewnikowania: czyste, bezdotykowe, sterylne (jałowe) oraz aseptyczne.

W praktyce najczęściej korzysta się tylko z dwóch: samocewnikowania czystego oraz aseptycznego. Obie techniki są do siebie bardzo podobne – wymagają użycia sterylnych narzędzi (cewnika, pęsety), ale nie muszą być przeprowadzane w warunkach ambulatoryjnych. W technice czystej nie ma potrzeby korzystania z rękawiczek i dezynfekcji okolic cewki moczowej. W obecnych czasach preparaty odkażające są jednak niedrogie i ogólnie dostępne – możesz je mieć cały czas pod ręką, nawet poza domem. Są one bardzo przydatne zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie możesz dokładnie umyć okolic cewki moczowej.

Jak prawidłowo założyć cewnik? Stosuj się do poniższych zasad:

1. Przygotuj jednorazowy cewnik.
2. Dokładnie umyj ręce oraz okolice ujścia cewki moczowej. Do umycia narządów płciowych wybierz delikatny, nawilżający środek. Zbyt częste używanie mocnych specyfików może podrażnić delikatną śluzówkę, przez co wprowadzenie cewnika będzie bolesne. W sytuacjach awaryjnych możesz użyć nawilżanych chusteczek do higieny intymnej.
3. Zdezynfekuj ręce i miejsca intymne, jeśli masz taką możliwość.
4. Powoli wprowadź cewnik do cewki moczowej. Rób to delikatnie, ale stanowczo – u ujścia cewki może pojawić się lekki opór. Cewnik wprowadzaj do momentu, aż pojawi się mocz.
5. Usuń cewnik, dopiero gdy pęcherz zostanie całkowicie opróżniony.

Najczęściej wykorzystywane cewniki do samocewnikowania to cewniki niepowlekane oraz cewniki hydrofilowe. Te pierwsze są opcją najtańszą, ale i najmniej wygodną – są dość sztywne i przed ich wprowadzeniem do cewki moczowej należy użyć substancji nawilżającej. Hydrofilowe cewniki do samocewnikowania są natomiast cieńsze i bardziej elastyczne, dzięki czemu nie podrażniają błon śluzowych i łatwo je wprowadzić. Występują w dwóch wersjach – gotowej do użycia i takiej, którą należy uprzednio napełnić wodą.

Jak często robić samocewnikowanie?

Pęcherz moczowy dorosłego człowieka powinien być opróżniany od 4 do 6 razy dziennie. Nie przejmuj się, jeśli konieczne jest częstsze samocewnikowanie – to zupełnie normalne. Nie ograniczaj spożywania wody tylko po to, aby rzadziej się cewnikować. Nie zmniejszaj też częstotliwości samocewnikowania, jeśli często przebywasz poza domem.

Zaleganie moczu w pęcherzu ma bardzo poważne następstwa, w tym:

• stany zapalne oraz infekcje pęcherza;
• kamicę układu moczowego;
• uszkodzenie nerek (w skrajnych przypadkach może dojść do nieodwracalnej niewydolności nerek).

Zawsze warto mieć przy sobie kilka cewników w oryginalnych opakowaniach, jednorazowe rękawiczki i delikatny płyn dezynfekujący. Pamiętaj też, że zdrowie Twoich dróg moczowych zależy od regularności samocewnikowania. Dla ułatwienia możesz ustawić alarm w telefonie, aby przypominał Ci o porach opróżniania pęcherza.

Nowe zasady refundacji cewników po 1 grudnia 2021 roku

Koniec roku przyniósł bardzo korzystną zmianę w refundacji NFZ cewników do samocewnikowania. Zmianie uległy zarówno limity finansowania, jak i rodzaje refundowanych produktów. W myśl nowych przepisów refundowane są aż trzy grupy cewników w liczbie 180 sztuk miesięcznie. Są to:

• cewniki suche niepowlekane w kwocie 0,80 zł za sztukę (maksymalna wysokość refundacji: 144 zł miesięcznie);
• cewniki hydrofilowe aktywowane wodą w kwocie 2,60 zł za sztukę (maksymalna wysokość refundacji: 468 zł);
• gotowe do użycia cewniki hydrofilowe w kwocie 5,35 zł (maksymalna wysokość refundacji: 963 zł).

Ze 100% refundacji wartości limitu mogą skorzystać osoby, które nie ukończyły 18 roku życia. Oczywiście, jeśli koszt zakupu zaopatrzenia przekroczy maksymalną przewidzianą przez prawo wysokość refundacji, konieczne jest dopłacenie różnicy.

Pozostałe osoby mogą liczyć na dopłatę w wysokości 70% maksymalnej kwoty refundacji. Przykładowo, w przypadku cewników hydrofilowych gotowych do użycia dopłata wyniesie nie więcej niż 674 zł.
Dobrą wiadomością jest również to, że cewniki do samocewnikowania możesz kupić na nowych zasadach, nawet jeśli zlecenie z kodem P.96 zostało wystawione przed 1 grudnia 2021 r. Możesz je zrealizować w ciągu pół roku od daty jego wystawienia.