Czy wiesz, że co roku w Unii Europejskiej aż 130 000 osób doznaje trwałych obrażeń kręgosłupa? W Polsce jest to około 1200-1400 przypadków urazów z następowym uszkodzeniem rdzenia, a 10-14% złamań kręgosłupa wiąże się z urazem rdzenia w odcinku szyjnym (40%), piersiowym (10%) lub piersiowo-lędźwiowym (4%). Statystyki biją na alarm! Aż 70% tych wypadków dotyczy osób przed 40. urodzinami, z czego zdecydowana większość to mężczyźni. Dla takich pacjentów potrzebny jest kompleksowy, zintegrowany program rehabilitacji z udziałem zespołu specjalistów. Jeżeli jesteś jedną z tych osób lub Twój bliski uległ urazowi kręgosłupa, koniecznie sprawdź, jakie masz możliwości rehabilitacji kręgosłupa po urazie rdzenia, jakie są jej etapy i jaka jest jej skuteczność.
Uraz rdzenia kręgowego – pierwsze chwile po wypadku
Ponad 85% urazów rdzenia kręgowego daje objawy natychmiast, 15% objawia się krótko po urazie, dlatego pierwszym etapem rehabilitacji będzie minimalizacja efektów uszkodzeń rdzenia. Odpowiednie zabezpieczenie ciała na miejscu wypadku, odpowiedni transport i opieka szpitalna będą doskonałym przeciwdziałaniem skutkom urazu.
Wypadek to dla każdego szok, bowiem w większości urazów rdzenia kręgowego doznają ludzi aktywni, młodzi i niezależni, sprawujący pełną kontrolę nad swoim życiem. Moment wypadku jest graniczny, wiąże się z porażeniem, zaburzeniami czucia, a często konieczna jest stała opieka i pomoc, nawet w bardzo podstawowych czynnościach. Utrata sprawności jest traumatyczna i często spotyka się z brakiem akceptacji, zniechęceniem, bezradnością, złością i poczuciem tragedii, liczne przykłady osób po urazach rdzenia udowadniają, że można wieść naprawdę bardzo dobre, szczęśliwe życie paraolimpijczyka, przedstawiciela handlowego, właściciela mniejszych i większych firm, ale też partnera i rodzica. Nawet jeżeli jest ciężko, nie zniechęcaj się! Będzie lepiej, to możemy obiecać.
Podczas pobytu w szpitalu, poza diagnostyką, badaniami ambulatoryjnymi, należy wdrożyć pierwsze zabiegi rehabilitacyjne pod okiem wyspecjalizowanej kadry, ale też osób najbliższych. Już na tym, początkowym etapie rehabilitacji po urazie rdzenia zaleca się zwracanie uwagi na to, w jaki sposób ułożone są wszystkie kończyny. Należy jak najczęściej odwracać ciało na boki, żeby nie doprowadzić do powstawania odparzeń, odleżyn, innych uszkodzeń skóry czy do powstawania spastyki mięśni i ich przykurczu. Te zabiegi przyczynią się do łatwiejszego wdrożenia kolejnych etapów rehabilitacji oraz przyśpieszy możliwość powrotu do sprawności.
Rehabilitacja po uszkodzeniu rdzenia kręgowego – drugi etap
Ze względu na porażenie kończyn (czasami nawet czterokończynowe) powrót do sprawności będzie wymagał wielu miesięcy ćwiczeń. Ze względu na brak możliwości poruszania kończynami, odczuwania potrzeb fizjologicznych czy nawet przekręcania głową, możesz się czuć bezradny. Z pomocą przychodzi trener mentalny i menedżer rehabilitacji, którzy mogą przygotować dla Ciebie plan kompleksowej rehabilitacji, która warto wdrożyć od razu. To właśnie praca z psychologiem, terapeutą czy trenerem, ale też wsparcie ze strony najbliższych i znajomych sprawia, że podejmujesz walkę o każdą, nawet najmniejszą sprawność. Dlatego otaczaj się dobrymi ludźmi, którzy z satysfakcją będą patrzeć na Twoje postępy.
W trakcie rehabilitacji wstępnej po urazie rdzenia podejmowane są wszelkie bierne ćwiczenia – chwytanie, podnoszenie dłoni, nadgarstków, łokci, kolan. To może być dobry moment do podejmowania pierwszych prób pionizacji. To właśnie dzięki niej można popracować nad wzmocnieniem mięśni pleców, brzucha i klatki piersiowej, co zdecydowanie pomoże w późniejszym długotrwałym przebywaniu w pozycji siedzącej. Właśnie siadanie i poruszanie się na wózku to podstawa, którą powinieneś opanować podczas pobytu w szpitalu. Zacznij od krótkich, kilku-kilkunastominutowych sesji na wózku inwalidzkim, a z czasem wydłużaj ten czas, dołącz sterowanie wózkiem i pokonuj szpitalne korytarze, wprawiając mięśnie nie tylko rak, ale też korpusu.
Uszkodzenie rdzenia kregowego – rehabilitacja długoterminowa
Po rehabilitacji szpitalnej przyszedł wielki sprawdzian – pobyt w domu, a w nim nowe wyzwania, nowe terapie i spotkania z fizjoterapeutami. Przy tak poważnym urazie, jakim jest uszkodzenie rdzenia, nieodłącznym elementem pierwszych miesięcy (ale i późniejszych lat!) są turnusy rehabilitacyjne i pobyty w ośrodkach specjalizujących się w tej dziedzinie. Ośrodki rehabilitacji po urazie rdzenia kręgowego przygotują plan treningów i zabiegów fizjoterapeutycznych, który pozwoli Ci przyśpieszyć proces powrotu do zdrowia w bezpiecznych okolicznościach – pod nadzorem doświadczonej i wykwalifikowanej kadry. Rehabilitacja poszpitalna polega nie tylko na masażach, ale aktywizacji całego szkieletu, wykonywaniu lekkich ćwiczeń siłowych oraz uelastyczniających mięśnie po uszkodzeniu rdzenia kręgowego. Masaż jest tu zbawienny i powinien być wdrożony jako pierwszy.
W przypadku uszkodzeń rdzenia kręgowego najefektywniejsza jest neurorehabilitacja, w której wykorzystuje się nowoczesne urządzenia rehabilitacyjne, w tym locomat oraz egzoszkielet. W wielu ośrodkach spotkasz się ze sprzętem do terapii chodu przy częściowym odciążeniu, bieżnią wspieraną przez VR-y (wirtualną rzeczywistość), ale też biofeedback terapie ręki. Neurorehabilitacja urazu rdzenia zakłada poprawę wzorców ruchowych, posturalnych czy oddechowych, treningi równowagi i stabilizacji, siłowe i wytrzymałościowe ćwiczenia, rozciąganie mięśni, ale też terapię i profilaktykę ograniczeń zakresu ruchu, aż do reedukacji chodu przy pomocy rozmaitych sprzętów ortopedycznych. Pomocne będą zabiegi fizykoterapeutyczne, np. krioterapia, laseroterapia, elektroterapia, światłolecznictwo oraz stymulacja czucia – dotyku, temperatury.
To wszystko, w długotrwałym procesie, w dużym natężeniu, dopasowanym do stanu zdrowia pacjenta, prowadzi do zwiększania samodzielności, aż do jej maksymalnego pułapu. Zaleca się powrót do naturalnego środowiska, szkoły lub pracy najszybciej jak to możliwe, bowiem praca nad sobą nie dotyczy tylko ciała, ale i ducha.
Kolejnym etapem rehabilitacji jest odnalezienie dyscypliny sportu, w której możesz się spełniać. Tak, w tym momencie brzmi to nierealnie, ale zapewniamy Cię, że to bardzo możliwe! Nikt nie mówi o starcie w paraolimpiadzie (chociaż dlaczego nie?;)), ale katalog sportów dla osób po urazie rdzenia jest bardzo szeroki. Jeżeli jesteś samodzielny, a przed wypadkiem byłeś aktywny, to ta naturalna chęć do aktywności powinna wygrać i… teraz już tylko wystarczy sprawdzać, testować, podejmować próby szermierki, grania w rugby na wózkach czy udział w wyścigach parakolarskich.
Rehabilitacja po urazie kregosłupa to droga długa, żmudna, często okraszona łzami czy poczuciem porażki. To nie jest Twoja porażka! Nawet nieudane ćwiczenie jest jednak ćwiczeniem – podjęciem próby i walki o samodzielność, a zdecydowanie jest o co walczyć!
