Wielu naszych podopiecznych marzy o tym, by po wypadku czy chorobie wrócić do aktywności zawodowej – choćby na część etatu, choćby na próbę. Niestety, zamiast motywacji często pojawia się strach: „A co, jeśli stracę rentę?”. To właśnie nazywamy pułapką rentową – mechanizmem, który sprawia, że osoby z niepełnosprawnością boją się podejmować pracy, bo każda dodatkowa złotówka może oznaczać kłopoty. Zanim wyjaśnimy, czym dokładnie jest renta i komu przysługuje, warto przyjrzeć się temu zjawisku, które od lat budzi obawy i pytania wśród tysięcy rodzin.
Renta – kto ją otrzymuje i dlaczego jest tak ważna?
Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie, które Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przyznaje osobom, które w wyniku choroby, wypadku lub niepełnosprawności nie są w stanie pracować w pełnym wymiarze. Może to być renta częściowa (gdy osoba może podjąć lekką pracę) albo renta całkowita (gdy praca zarobkowa jest niemożliwa). Dla wielu osób po amputacjach, po urazach rdzenia czy urazach mózgu renta to jedyne stabilne źródło utrzymania. Dzięki niej można opłacić mieszkanie, leki, rehabilitację czy zakup sprzętu ortopedycznego. Problem zaczyna się wtedy, gdy osoba pobierająca rentę chciałaby wrócić do pracy – wtedy pojawia się tzw. pułapka rentowa, która w praktyce zniechęca do aktywności zawodowej.
Pułapka rentowa – co to takiego?
Pułapka rentowa polega na tym, że podjęcie dodatkowej pracy przez osobę z rentą może spowodować obniżenie albo zawieszenie świadczenia. Obowiązujące przepisy mówią jasno: jeśli zarobki rencisty przekroczą określony próg dochodowy, ZUS ma prawo zmniejszyć lub wstrzymać wypłatę. W efekcie osoba, która dorabia na umowie o pracę lub zlecenie, zamiast poprawić swoją sytuację finansową – ryzykuje utratę renty. To ogromny problem szczególnie dla młodszych osób po wypadkach, które chcą wrócić do aktywności, ale boją się, że zostaną bez środków do życia. Właśnie dlatego mówi się o „pułapce”, bo system zamiast wspierać, blokuje rozwój i samodzielność osób z niepełnosprawnością.
Limity dorabiania do renty – ile można zarobić bez utraty świadczenia?
Limity dorabiania do renty ogłasza ZUS co trzy miesiące. Są one powiązane z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Jeśli rencista zarobi więcej niż 70% średniego wynagrodzenia – jego renta zostanie zmniejszona. Jeżeli przekroczy 130% średniej krajowej – renta może zostać całkowicie zawieszona. W 2025 roku oznacza to, że osoba na rencie może zarobić tylko kilka tysięcy złotych brutto miesięcznie, bez ryzyka utraty świadczenia. Ważne: inne limity obowiązują dla renty socjalnej, a inne dla renty z tytułu niezdolności do pracy. Dlatego warto na bieżąco sprawdzać komunikaty ZUS, aby uniknąć konieczności zwracania nadpłaconych świadczeń.
Co się zmienia w zasadach dorabiania do renty?
Od lat organizacje pozarządowe, w tym także Fundacja Moc Pomocy, apelują o zmianę przepisów. Obecne limity dorabiania do renty są zbyt niskie i powodują, że osoby z niepełnosprawnością rezygnują z pracy. W ostatnich latach pojawiły się jednak pierwsze zmiany – np. liberalizacja zasad dorabiania do renty socjalnej. Trwają także prace nad podniesieniem progów dochodowych oraz wprowadzeniem elastycznych rozwiązań, które pozwolą osobom z niepełnosprawnością bezpiecznie łączyć rentę z pracą. Celem jest to, aby renta była stabilnym zabezpieczeniem, a dodatkowe zatrudnienie dawało szansę na niezależność, a nie groziło utratą środków do życia.
Jak nie wpaść w pułapkę rentową? Praktyczne wskazówki dla podopiecznych
Przede wszystkim – zanim podpiszesz umowę o pracę lub zlecenie, sprawdź aktualne limity dorabiania do renty na stronie ZUS. Pamiętaj, że różne świadczenia mają inne zasady. Jeśli nie wiesz, jak to zrobić – skontaktuj się z doradcami w Fundacji Moc Pomocy, którzy pomogą przeanalizować Twoją sytuację, podpowiedzą, jak łączyć rentę z pracą i z jakich programów PFRON czy ZUS możesz dodatkowo skorzystać. Warto też rozważyć zatrudnienie w zakładach pracy chronionej lub programach aktywizacyjnych, które oferują większe bezpieczeństwo. Najgorszym rozwiązaniem jest rezygnacja z aktywności zawodowej z obawy przed utratą świadczenia. Dlatego podkreślamy: pułapka rentowa istnieje, ale można ją świadomie omijać – korzystając z aktualnych przepisów, wsparcia fundacji i świadomego planowania kariery zawodowej.
Krótkie FAQ podsumowujące zasady otrzymania i utrzymania renty
- Ile można dorobić do renty w 2025 roku?
Limity dochodów ogłasza ZUS co trzy miesiące. Od sierpnia 2025 próg 70% przeciętnego wynagrodzenia wynosi około 6 124,10 zł brutto, a próg 130% około 11 373,30 zł brutto. Po przekroczeniu pierwszego limitu renta jest zmniejszana, a po przekroczeniu drugiego – może zostać zawieszona. - Czy praca na umowę zlecenie zmniejsza rentę?
Tak. Każdy rodzaj pracy zarobkowej (umowa o pracę, umowa zlecenie, działalność gospodarcza) wlicza się do limitu dochodów. Niezależnie od formy zatrudnienia ZUS sprawdza, czy przekroczono próg 70% lub 130% średniego wynagrodzenia. - Czy renta socjalna ma takie same limity dorabiania jak renta z tytułu niezdolności do pracy?
Nie. W przypadku renty socjalnej limit dorabiania jest jeden i wynosi 130% przeciętnego wynagrodzenia. Oznacza to, że renta socjalna może zostać zawieszona po przekroczeniu tego progu, ale nie jest zmniejszana „pośrednio”, jak renta z tytułu niezdolności do pracy. - Co grozi za przekroczenie limitów?
ZUS może zażądać zwrotu nadpłaconych świadczeń. Jeśli ktoś nie zgłosił przekroczenia limitu, a pobierał pełną rentę, musi oddać nadwyżkę. Dlatego tak ważne jest, aby samemu kontrolować wysokość swoich dochodów i w razie wątpliwości zgłaszać się do ZUS. - Jak uniknąć pułapki rentowej?
– Regularnie sprawdzaj aktualne limity na stronie ZUS.
– Konsultuj swoje plany zawodowe z doradcą lub organizacją pozarządową (np. Fundacją Moc Pomocy).
– Korzystaj z programów PFRON, ZUS i PCPR, które wspierają osoby z niepełnosprawnością w powrocie do pracy.
– Rozważ formy zatrudnienia wspieranego, które dają większe bezpieczeństwo.
Kontakt
- Miłka Szotek - Opiekun podopiecznych
- +48 733 558 400
- milka.szotek@fundacjamocpomocy.pl
Zostaw swój numer a opiekun programu skontaktuje się z Tobą najszybciej jak to możliwe
