Aktywna rehabilitacja w Polsce to połączenie świadczeń gwarantowanych finansowanych przez NFZ (rehabilitacja stacjonarna, dzienna, ambulatoryjna i domowa) oraz ofert organizacji społecznych i funduszy publicznych, które wypełniają luki – szczególnie w powrocie do samodzielności, pracy i sportu. W praktyce oznacza to ścisłą współpracę klinicznych oddziałów rehabilitacji (np. neurologicznej/ogólnoustrojowej), programów powrotu do pracy (ZUS – prewencja rentowa) i NGO prowadzących obozy, treningi funkcjonalne czy asystencję. Dla pacjentów po urazie rdzenia, urazach głowy i amputacjach dostępny jest zestaw świadczeń o określonej długości trwania – np. rehabilitacja ogólnoustrojowa do 6 tygodni, a neurologiczna 6–16 tygodni, co warto brać pod uwagę planując całą ścieżkę zdrowienia. W obszarach ciężkich uszkodzeń OUN system obejmuje też programy dla pacjentów w stanie śpiączki. Kluczowe jest szybkie uruchomienie fizjoterapii i konsekwentne „szycie” planu pod osobę – od oddziału szpitalnego, przez turnusy, aż po reintegrację społeczną i zawodową.
Po urazach rdzenia kręgowego (SCI): od oddziału do treningu wózkowego i pracy
Po stabilizacji stanu klinicznego standardem jest możliwie wczesne włączenie rehabilitacji neurologicznej oraz edukacji pacjenta i rodziny (profilaktyka odleżyn, transfery, mobilność). W Polsce od ponad 35 lat działa Fundacja Aktywnej Rehabilitacji (FAR), która – w uzupełnieniu świadczeń NFZ – prowadzi program „od wózkowiczów dla wózkowiczów”: obozy szkoleniowo-rehabilitacyjne, treningi regionalne, kursy komputerowe i zawodowe, a także mentoring rówieśniczy i naukę umiejętności wózkowych. Model ten, zaczerpnięty ze Szwecji, ma udokumentowany wpływ na sprawność funkcjonalną i samodzielność uczestników. W praktyce oznacza to m.in. trening bezpiecznego pokonywania krawężników, planowania dnia z wózkiem, transferów i aktywizacji zawodowej; FAR prowadzi program w 15 regionach, co ułatwia dostępność. Uzupełnieniem są ośrodki szpitalne i rehabilitacyjne z doświadczeniem w SCI (np. placówki specjalizujące się w kompleksowej rehabilitacji pacjentów po urazach kręgosłupa), które zapewniają ciągłość opieki po wypisie.
Po urazach głowy (TBI): neurorehabilitacja, świadomość i programy dla pacjentów w śpiączce
Urazy mózgu wymagają zintegrowanego podejścia: rehabilitacji neurologicznej (ruchowej), neuropsychologicznej, logopedycznej i terapii funkcji poznawczych – możliwie wcześnie i w sposób skoordynowany. Świadczenia NFZ przewidują kategorię wczesnej rehabilitacji neurologicznej (do 3 miesięcy od ostrego incydentu/urazu) oraz dłuższe cykle w warunkach oddziału lub dziennego ośrodka. W najcięższych stanach system zapewnia programy dedykowane dzieciom i dorosłym w śpiączce – finansowane przez NFZ – które porządkują kwalifikację i zasady opieki. Uzupełniająco działają organizacje wyspecjalizowane w opiece i rehabilitacji chorych w stanach zaburzonej świadomości, prowadzące m.in. zakłady opiekuńczo-lecznicze, edukację rodzin oraz projekty intensywnej terapii neurologicznej zwiększające szanse na poprawę stanu. Te komponenty – od oddziału, przez rehabilitację specjalistyczną, po opiekę długoterminową – składają się na drogę powrotu do możliwie największej niezależności po TBI.
Po amputacjach: liczby, rehabilitacja funkcjonalna i dostęp do protez
Dane publiczne pokazują skalę potrzeb: w 2024 r. sprawozdano 10 560 amputacji kończyny dolnej i 1 099 amputacji kończyny górnej; rocznie odnotowuje się ponad 15 tys. hospitalizacji z procedurami amputacyjnymi, najczęściej w woj. śląskim i mazowieckim. Po operacji pacjent powinien możliwie wcześnie wejść w tor rehabilitacji (przygotowanie kikuta, pionizacja, nauka chodu) oraz procesu protezowania. W Polsce funkcjonuje wykaz wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie (MZ) – obejmuje on m.in. protezy – oraz ścieżki realizacji zleceń i refundacji przez NFZ. Istotnym uzupełnieniem jest wsparcie NGO: Fundacja Moc Pomocy, czyli my – pomagamy zapewniając wsparcie psychologiczne, fizjoterapeutyczne, prawne oraz społeczne. W praktyce oznacza to, że pacjent – obok świadczeń NFZ – może aplikować o dofinansowania i specjalistyczne turnusy uczące efektywnego korzystania z protezy i powrotu do codzienności.
Jak skorzystać i gdzie szukać finansowania: NFZ, ZUS, PFRON + NGO
Podstawą rozpoczęcia rehabilitacji finansowanej przez NFZ jest skierowanie (od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego) oraz kwalifikacja do właściwej formy (oddział, dzienny, ambulatoryjny, domowy) i czasu trwania. Warto równolegle uruchomić ścieżki pozamedyczne: ZUS prowadzi bezpłatną rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej (wniosek PR-4 – także elektronicznie przez lekarza), co może przyspieszyć powrót do pracy i zredukować koszty własne. PFRON finansuje turnusy rehabilitacyjne (wnioski przez PCPR/MOPS) i inne formy wsparcia; w praktyce decyzja zapada w ciągu ~30 dni, a udział w turnusie jest dopasowywany do potrzeb grupy. W zaopatrzeniu w protezy i sprzęt pomocny jest aktualny wykaz wyrobów medycznych MZ, a także praktyczne instrukcje NFZ i gov.pl dotyczące wymaganych dokumentów i realizacji zleceń. Dobrą praktyką jest łączenie środków (NFZ + ZUS + PFRON + NGO), co zwiększa ciągłość i intensywność terapii – tu właśnie wspieramy jako Fundacja Moc Pomocy, pomagając w kompletowaniu dokumentów i kierowaniu do właściwych programów.
https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/rehabilitacja/turnusy-rehabilitacyjne
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/zlecenia-na-wyroby-medyczne
Kontakt
- Bartosz Kaczmarek - Opiekun podopiecznych
- +48 793 003 695
- bartosz.kaczmarek@fundacjamocpomocy.pl
Zostaw swój numer a opiekun programu skontaktuje się z Tobą najszybciej jak to możliwe
