Czy wiesz, że krwawienie podpajęczynówkowe zachodzi u 10-12% pacjentów z orzeczonym incydentem naczyniowym śródczaszkowym? Choć światowe statystyki mówią o 6-7 przypadkach na 100 tysięcy rocznie, tak w Polsce rejestruje się 3 tysiące zachorowań co roku. To nie koniec statystyk. Aż 45% zachorowań kończy się śmiercią. Mimo że największą grupę pacjentów stanowią osoby w średnim wieku, coraz częściej mamy do czynienia z młodymi pacjentami. W dzisiejszym wpisie przyjrzymy się definicji krwotoku podpajęczynówkowego, przyczynom i objawom krwotoku. Jak również przedstawimy skutki krwawienia podpajęczynówkowego i metody leczenia.
Co to jest krwotok podpajęczynówkowy?
Krwotok podpajęczynówkowy (SAH) to inaczej pojawienie się obfitego krwawienia z pękniętego naczynia (tętniaka) pod środkową oponę mózgu, czyli pajęczynówkę i/lub rdzenia kręgowego. Aby dokładnie zrozumieć jego umiejscowienie, należy dookreślić, iż przestrzeń podpajęczynówkowa usytuowana jest pomiędzy oponą miękką a pajęczynówką. Istotnym faktem jest to, że właśnie w tej przestrzeni zachodzi transfer płynu mózgowo-rdzeniowego do zatok żylnych mózgowia. Badania dowodzą, że 3-4% populacji jest nosicielem tętniaka. Pęknięcie tętniaka najczęściej dochodzi podczas wysiłku fizycznego lub silnego stresu (ale również długotrwałego, przewlekłego i narastającego).
Ile trwa krwawienie podpajęczynówkowe? Choć dolegliwości są nagłe, to samo krwawienie jest długotrwałe. Płyn mózgowo-rdzeniowy w pierwszych dniach krwotoku jest jednolicie krwisty, natomiast po tygodniu zaczyna stawać się żółtawy. Taki odcień płynu mózgowo- rdzeniowego utrzymuje się przez około trzy tygodnie. Łącznie, jak widzisz, trwa to miesiąc.
Jakie są objawy krwawienia SAH?
Głównym objawem mogącym świadczyć o krwotoku podpajęczynówkowym jest nagły, silny ból głowy w okolicy potylicy i karku (bywa odczuwany jednostronnie). Objawami towarzyszącymi są nudności, wymioty oraz sztywność karku. Bólom głowy może towarzyszyć nadwrażliwość na hałas i światło, omdlenia i napady padaczkowe. Badania wykazują, że u 20% pacjentów występują krwawienia ostrzegawcze na 2-8 tygodni przez krwawieniem. Organizm może dawać wcześniej sygnał, którego nie wolno lekceważyć. Jeżeli zauważasz u siebie od kilku dni ból głowy, nudności i wymioty, to zgłoś się do lekarza. Natomiast innymi objawami mogącymi świadczyć o krwawieniu podpajęczynówkowym jest podwójne widzenie, zez, opadanie powieki i zaburzenia ruchu gałek ocznych. Dzieje się tak, gdy dochodzi do uszkodzenia nerwów czaszkowych. Przy ciężkim przebiegu krwawienia podpajęczynówkowego może dojść do zaburzenia czucia, mowy oraz niedowładów kończyn.
Krwotok podpajęczynówkowy – przyczyny i skutki
Do przyczyn krwotoku podpajęczynówkowego należą przede wszystkim pęknięcie tętniaka, naczyniak mózgu, ale też przebyty uraz głowy i obecność skazy krwotocznej. Jak widzisz, może to spotkań każdego, kto w wyniku choćby wypadku komunikacyjnego doznał urazy głowy. Przyczyny krwawienia podpajęczynówkowego można podzielić na kilka grup. Jedną z nich jest zapalne uszkodzenie tętnic mózgu, do którego może dojść przez tętniaki grzybicze, boreliozę, choroba Bahceta, zespół Churga-Straussa, zierniak Wagenera, zapalenie wielotętnicze guzkowe i pierwotne zapalenie naczyń. Wśród niezapalnych uszkodzeń tętnic mózgu wskazuje się chorobę moya-moya, naczyniak jamisty, zakrzepica zatok żylnych, tętniaki wrzecionowate, mózgowe przetoki tętniczo-żylne i inne anomalie w tym obrębie oraz rozwarstwienie ściany tętnicy. Do krwotoku może dojść w wyniku krwotoku przysadki, glejaka złośliwego, oponiaka, czerniaka ogona końskiego, naczyniakotłuszczaka, nerwiaka nerwu słuchowego i przerzuty do mózgu chorób serca (śluzak). To nie jedyne przyczyny. Przypadki potwierdzają, że zażywanie leków przeciwkrzepliwych i kokainy może prowadzić do wylewu krwi pod pajęczynówkę.
Jakie są najczęstsze powikłania krwawienia podpajęczynówkowego?
Bardzo poważnym powikłaniem krwotoku podpajęczynówkowego jest skurcz naczyń (efektem którego jest zablokowanie krążenia, w tym dopływu krwi do mózgu w okolicach pęknięcia naczynia). Występuje on nawet u 70% pacjentów z krwotokiem podpajęczynówkowym i powoduje pojawienie się niedowładów, porażeń kończyn, zaburzeń mowy i zaburzeń świadomości u pacjentów, u których bezpośrednio po krwawieniu nie było takich objawów. Krwotok podpajęczynówkowy może doprowadzić do kolejnego krwotoku, napadów drgawkowych, wodogłowia, ale też, niestety bardzo często, do śmierci.
Aby się ustrzec tak dramatycznych powikłań, udaj się do lekarza, jeżeli zaniepokoi Cię pojawiający się ostry ból głowy. Gdy zachodzi podejrzenie krwotoku podpajęczynówkowego, należy jak najszybciej zadzwonić po pogotowie i przetransportować pacjenta do szpitala. Do głównych badań należy obraz kliniczny, szereg badań laboratoryjnych, ale głównym badaniem, na którym z całą pewnością potwierdzi diagnozę, jest tomografia komputerowa. To dzięki niej można określić ilość krwi w przestrzeni podpajęczynówkowej i jej umiejscowienie. U pacjentów, u których istnieje podejrzenie udaru, ale tomografia nie wykazała zmian, prowadzi się nakłucie lędźwiowe, które pozwoli sprawdzić, czy w płynie mózgowo-rdzeniowym znajdują się syderofagi. Do badań potwierdzających krwawienie jest oczywiście rezonans magnetyczny i przezczaszkowa ultrasonografia doplerowska. W diagnostyce krwotoku podpajęczynówkowego warto zasięgnąć konsultacji u neurologa, neurochirurga, radiologa). W leczeniu stawia się na zabezpieczenie funkcji życiowych, takich jak krążenie i oddychanie. Jeżeli doszło do pęknięcia tętniaka, podejmuje się operację neurochirurgiczną, a wykorzystywane metody leczenia to klipsowanie i embolizacja zwojami platynowymi, której celem jest zapobieganie podobnemu krwawieniu (choć ryzyka nie da się tego całkowicie wyeliminować).
