Czy można pokochać piłkę drugi raz — już po amputacji? Można. I właśnie w Polsce widać to jak na dłoni: pełne trybuny ligowych turniejów, historie powrotów do formy i… medale reprezentacji. Amp-futbol to nie „inna” piłka — to piłka na nowo, z zasadami dopasowanymi do możliwości zawodniczek i zawodników po amputacjach. Emocje są te same: praca zespołowa, dramaturgia meczów, radość z goli. A często dochodzi coś jeszcze: rehabilitacja, poczucie sprawczości i wspólnota, która niesie dalej niż końcowy gwizdek. O fenomenie Amp-futbolu przeczytasz u nas, ale tematowi temu pod kątem inkluzywności, różnorodności oraz szans dla każdego przygląda się redakcja CandA: “Równe szanse na boisku: ABC inkluzywnego futbolu“. Zapraszamy do lektury!

Piłka na nowo

Wyobraź sobie mecz, w którym tempo i technika są gęste jak dym po racach, ale zasady otwierają boisko tym, którym klasyczny futbol zamknął drzwi. To właśnie amp-futbol: dynamiczna gra 6+1 na nieco mniejszym boisku, bez spalonego, z zawodnikami z pola poruszającymi się o kulach łokciowych, bez protez, i z bramkarzami po amputacji lub dysfunkcji ręki. Brzmi „inaczej”? O to chodzi — „inaczej” znaczy tu: dostępniej, sprawiedliwiej, tak samo emocjonująco. Kule stają się przedłużeniem ciała, a taktyka i pressing — językiem, w którym mówi się o odwadze i precyzji. Międzynarodowe przepisy (WAFF) szczegółowo opisują bezpieczeństwo i skład drużyny, a polska scena dorzuca do tego atmosferę rodzinnych turniejów, streamingi i pełne strefy kibica. Jeśli nigdy nie widziałeś(aś) tej gry — zaskoczy Cię jedno: już po kilku minutach zapominasz o „różnicach”, bo oglądasz po prostu świetny futbol. 

Dlaczego to działa? Rehabilitacja i zdrowie (co mówi nauka)

• Sprawność i mobilność: badanie porównujące piłkarzy amp-futbolu z osobami nieuprawiającymi sportu pokazało istotnie lepsze wyniki testów ruchowych u zawodników (m.in. równowaga, zwinność). 

• Jakość życia i psychika: przeglądy i badania podkreślają, że regularna aktywność po amputacji wzmacnia dobrostan psychiczny, pewność siebie i tożsamość, a udział w sporcie przyspiesza powrót do ról społecznych. 

• Rekreacja jako terapia: programy sportowe dla osób po amputacji poprawiają chód, funkcjonalność i partycypację społeczną — sport bywa naturalnym przedłużeniem rehabilitacji. 

W skrócie: amp-futbol łączy intensywny trening funkcjonalny (balans, core, kondycja) z motywacją drużynową i wsparciem rówieśniczym — to dlatego tak dobrze „niesie” w procesie powrotu do sprawności. 

Polska droga i bohaterowie

Jak to się stało, że w Polsce „zaskoczyło”? Z pomysłu sprzed kilkunastu lat powstał kompletny system: sezonowa PZU Amp Futbol Ekstraklasa (osiem klubów, od Wisły Kraków, przez Śląsk, Legię i Rekord Kuloodpornych, po Zawiszę, Wartę, Stal i ukraińską Pokrovę Lwów), regularne turnieje-weekendy w różnych miastach, tabela, klasyfikacje, transmisje i walka o Ligę Mistrzów EAFF. W sezonie 2025 prowadzi Wisła Kraków, goni Śląsk Wrocław i Rekord Kuloodporni, a kalendarz meczów stał się stałym punktem miejskich wydarzeń — z rodzinnymi strefami, dmuchańcami i konferansjerką. Ta historia ma też twarz, którą zna cały piłkarski świat: Marcin Oleksy — polski ampfutbolista, który za przewrotkę w naszej lidze odebrał FIFA Puskás Award za Bramkę Roku 2022. Ikoniczny kadr, w którym Oleksy „wisi” w powietrzu na kulach, objechał glob — i pokazał, że piękno futbolu nie zna granic. Dziś ten sam Oleksy współtworzy kolejne rozdziały polskiej sceny również jako szkoleniowiec, a Ekstraklasa z kolejki na kolejkę dopisuje nowe nazwiska i historie. 

Reprezentacja kobiet — twarze sukcesu

Jeśli szukasz symbolu polskiego „efektu kuli śnieżnej”, spójrz na kadrę kobiet. W listopadzie 2024 r., podczas pierwszych w historii Mistrzostw Świata w Barranquilli, Polki po golu na wagę podium pokonały Kenię 1:0 i sięgnęły po brąz — to ten moment, kiedy łzy smutku po półfinale z USA zmieniły się w łzy radości. Wystarczy przeczytać nazwiska, by usłyszeć brzmienie tej drużyny: kapitanka Anna Raniewicz (autorka historycznego, pierwszego mundialowego gola i dubletu z Brazylią), Monika Kukla, Jolanta Ożga, Weronika Nowotny, Aleksandra Płuciennik i kolejne zawodniczki, które udowodniły, że „pierwsza edycja” nie znaczy „pierwsze koty za płoty”. Na ławce — trener Marcin Oleksy i sztab, który zbudował zespół łączący wytrzymałość z odwagą podejmowania decyzji. Dla młodych dziewczyn po amputacjach ten medal jest jak latarnia: „da się”. Dla klubów i miast — jak mapa drogowa: warto inwestować w sekcje żeńskie, bo wynik przyjdzie szybciej, niż się wydaje. I dla kibiców — jak zaproszenie: przyjdźcie, zobaczcie, krzyczcie „do przodu!”. To jest nasza piłka.

Jak dołączyć — od pierwszego treningu po Junior Camp

No dobrze, a co jeśli czytasz to i myślisz: „to chyba coś dla mnie / dla mojego dziecka / dla mojego klubu”? Zacznij od prostego kroku — napisz do najbliższej sekcji albo do Amp Futbol Polska. Pierwszy trening jest bez presji: trenerzy uczą balansu, pracy ramion, prowadzenia piłki i bezpiecznych padów; kule można często pożyczyć na start, a Twoim jedynym zadaniem jest… wrócić za tydzień. Jeśli masz w domu młodego człowieka po amputacji, koniecznie sprawdź Junior Amp Futbol: bezpłatne weekendowe zgrupowania w Polsce, międzynarodowe campy (w 2025 m.in. Rumunia), wspierający rówieśnicy i sztab, który rozumie, że „pierwszy mecz” bywa ważniejszy niż pierwsza bramka. A jeżeli prowadzisz klub czy MOSiR — zobacz, jak łatwo wejść w rytm Ekstraklasy: skontaktuj się z organizatorami, zrób trening pokazowy, dołącz do kalendarza turniejów. Serio: kiedy zobaczysz, jak ten sport działa „na żywo”, nie będziesz chciał(a) go już wypuścić z miasta.

Jako Fundacja Moc Pomocy zachęcamy, żeby szukać „swojego” sportu — takiego, który podtrzymuje rehabilitację, daje radość i ludzi obok. Może właśnie będzie to amp-futbol? Jeśli chcesz, odezwij się do nas, podpowiemy gdzie w okolicy spróbować, jak połączyć trening z terapią i z kim porozmawiać na start. Kiedy zobaczysz, jak ten sport działa „na żywo”, nie będziesz chciał(a) wypuścić go z miasta — i to jest cały fenomen: amp-futbol w Polsce stał się mostem pomiędzy rehabilitacją, wspólnotą i profesjonalnym sportem.